Page 79 - 2-son-2018-yil

Хорижий филология №2, 2018 йил

ўтроқ ҳаёт кечирган қабилалар билан, тақалади. Туркияда Насриддин Кўса, араб
шаҳарлик омма эса чўл ва дашт аҳолиси халқларида Хўжа Насриддин, қирғиз
билан қиёсланади. Қозоғистон, Олтой каби эртакларида Алдар Кўса, ўзбек
Марказий Осиё тоғ ҳамда адирларида уй латифаларида эса Насриддин Афанди номи
ҳайвонларининг пайдо бўлиши (Origine des билан юритилади. Умуман олганда,
animaux) ҳақидаги 7 эртак қозоқ ва қирғиз исмидан қатъи назар барча халқлар оғзаки
халқ эртаклари асосида таржима қилинган ижодида, Силенлик Флотдан тортиб,
[1,93]. Ўзбек, уйғур, озарбайжон, татар Сервантеслик Санчо Панчогача,
халқларида жой, буюм ва сўзларнинг қаҳрамонимиз юмалоққина, семизгина, ўз
этимологиясига (Origine des lieux, des эшагига минган ҳолда қайта-қайта намоён
choses et des mots) оид 24 эртак олинган бўлади. У баъзан ижобий, баъзан эса
манбалар рўйхати китобнинг 195-196 салбий фазилатга эга. Асосийси эса у
саҳифаларида келтирилади. эпчил, ҳар қандай вазиятдан уддабуронлик
Кундалик ҳаётимизда учрайдиган билан чиқиб кетади, доимо ҳозиржавоб.
воқеа-ҳодисалар асосида яратилган эртак Насриддин Афанди ҳақида кўпроқ
ва афсоналар. 2-бобда берилади «Оддий билишни хоҳлаган китобхонларга муаллиф
эртаклар» (Contes ordinaires). Уларда ҳам V.A. Vesselski, Der Chodscha Nasreddin
Озарбайжон қирғиз, турк каби (Хўжа Насриддин ҳақида) Weimar, 1911
халқларнинг урф-одатлари, кундалик ҳаёти манбасини тавсия этади.
билан танишасиз. “Бу ерда сиз одамий Сўнгги сўз сифатида Реми Дорнинг
фазилатли ҳайвонларни ҳамда ҳайвоний китоб тузишдан мақсади, унинг
қиёфадаги одамларни учратасиз. Афсуски, бўлимлари, баъзи сўзларнинг
кундалик ҳаётимизда уларни ҳар қадамда этимологиясига тўхталиб ўтиш. Тўплам
учратамиз”. Ўтроқ шаҳарликлар ҳаёти яратишда фойдаланилган манбалар
уйғурлар орқали, кўчманчилик эса қирғиз рўйхати китобнинг 193-196 бетларини
эртаклари орқали намоён бўлади.Мазкур эгаллайди. Рўйхат мундарижага асосланиб,
бобни таржимон кичик ёшдаги болаларга ҳар бир эртак олинган китоб номи ва у
тузганлигини таъкидлаб ўтади. Кўчада жойлашган саҳифа келтирилган. Масалан:
бир-бири билан олишиб, ўйнаб чарчаган мундарижада 1-эртагимиз рўйхатнинг
бола бир дақиқага дам олганда мана шу бошида келган:
эртаклар унга жуда қўл келади. 1. Les animaux domestiques.
Машҳур Афанди ҳақидаги латифалар Xaywanattarturali qazaqertegileri, Almati,
3-бўлимни ташкил қилади. Мазкур бўлим 1979, p.41.
3 қисмга бўлинади. Ўзбек, уйғур ва қирғиз Aтоқли ва турдош отлар изоҳли
халқларида Афанди қиёфаси келтирилади. луғатида Реми Дор алифбо тартибидаги
Қаҳрамон исми турли халқларда турли сўзларни илк бор учраган жойи ва сўзнинг
номлар билан машҳур бўлган. Афанди маъносини изоҳлайди:
номи эса Туркияда машҳур бўлиб, одоб- AAigle-Geante 161: équivalent turk du
аҳлоқли, юқори табақага мансуб, Garuda indien ou de l’aiglede Ganymede
ўқимишли каби маъноларда қўлланилган aoul 53: campement par opposition au vilage
[1, 189]. Аслида эса афанди сўзи юнонча Шундай қилиб Реми Дор Ўрта Осиё
[authentikos] –юқори сўзининг Туркияда ҳалқлари тарихи ва оғзаки нутқига оид яна
талаффузи ўзгаришидан келиб чиққан. бир қўлланма яратди.
Шунга асосланган ҳолда қаҳрамон келиб
чиқиш илдизлари Юнонистонга бориб

Адабиётлар:
1. DOR Rémy.Contes et légendes de Centre-Asie. Editions Flies France.Collection : Aux
origines du monde. Paris. 2000.
2. Contes et légendes de Turquie. Editions Flies France.Collection : Aux origines du monde.
Paris. 2002.

78