Page 13 - 3-2016

Хорижий филология. №3, 2016 йил

ўрганишга алоҳида эътибор берилди. мингдан ортиқ сўзнинг имловий
Ҳ.Жамолхоновнинг ―Ўзбек тилининг меъѐрлари ўз аксини топган ―Ўзбек
назарий фонетикаси‖ (2009), тилининг имло луғати‖ (2013-2014) нашр
А.Абдуазизовнинг ―Ўзбек тили этилди.
фонологияси ва морфонологияси‖ (2010) Тилшунослик ютуқларини ва
каби салмоқли асарлари, Э.Бегматов, тилимиз имкониятларини содда ва ширали
М.Миртожиев, Ҳ.Неъматов, Р.Расулов, тил билан оммага таништиришга
Ҳ.Шамсутдинов, Ҳ.Дадабоев, қаратилган лингвопублицистика
Ш.Искандарова, А.Собировларнинг йўналишининг шаклланиши ва тараққиѐти
лексикологияга, А.Ҳожиев, ҳам мустақиллик даврининг катта ютуғи
Ш.Шаҳобиддинова, Ж.Элтазаровларнинг саналади. Бу йўналишнинг ривожида акад.
морфологияга, Н.Маҳмудов, А.Рустамовнинг ―Сўз хусусида сўз‖ (1987,
Р.Сайфуллаева, М.Қурбонова, 2010), проф. Н.Маҳмудовнинг ―Ўзимиз ва
Д.Лутфуллаеваларнинг ўзбек тили сўзимиз‖ (1997), ―Маърифат манзиллари‖
синтаксисига бағишланган асарлари ўзбек (1999), ―Тил‖ (2001), ―Тилимизнинг тилла
тилшунослигини мустақиллик йилларида сандиғи‖ (2012), П.Қодировнинг ―Тил ва
янги босқичга олиб чиқди, дейиш мумкин. эл‖ (2005, 2010), А.Аъзамнинг ―Тил
Мустақиллик йилларида ўзбек номуси‖ (2013), Э.Воҳидовнинг ―Сўз
тилшунослигининг эришган катта латофати‖ (2014) каби асарлари алоҳида
ютуқларидан бири проф. ўрин тутади.
Ш.Раҳматуллаевнинг уч китобдан иборат Тил фақат кишилар ўртасида алоқа
―Ўзбек тили этимологик луғати‖ (2000, воситаси бўлибгина қолмай, уларнинг
2003, 2009)нинг яратилиши бўлди. Шу олам ҳақидаги билимларини келажак
билан бирга беш жилдлик ―Ўзбек авлодга етказувчи муҳим қурол саналади.
тилининг изоҳли луғати‖ (2006-2008)нинг Мустақиллик йилларида тил
майдонга келиши бугунги ўзбек тили воситаларидан нутқ жараѐнида ўринли
лексикасининг ойнаси саналади [6]. фойдаланиш, нутқ маданияти
Мамлакатимизнинг мустақиллик муаммоларига бағишланган бир қатор
йилларида жаҳонга юз тутиши, асарлар майдонга келди. Шулар орасида
ѐшларимизда ҳорижий тилларни проф. Н.Маҳмудовнинг ―Ўқитувчи нутқи
ўрганишга эҳтиѐжнинг кучайиши жуда маданияти‖ номли асари алоҳида ўрин
кўплаб икки ва уч тилли таржима тутади. Бу асарда муаллиф нутқ
луғатларининг яратилишига сабабчи маданиятига лисоний фаолиятнинг
бўлди. Шунингдек, мустақиллик таркибий қисми сифатида ѐндашиб,
йилларида ўзбек лексикографияси ѐшларда тил завқи, назокатли сўз сезгиси,
―Ҳозирги ўзбек тили фаол сўзларининг сўздан ҳузурланиш ҳиссини
изоҳли луғати‖ (2001), ―Қашқадарѐ шакллантиришга интилади [7].
қишлоқномаси‖ (2009), ―Чироқчинома‖ Маълумки, лингвистика ва поэтика
(2010), ―Қашқадарѐ ўзбек халқ сўзлари узвий алоқада, бир томирдан ўсиб чиққан
луғати‖ (2011), ―Маънавиятдан ўзбекча- икки шохчадек бадиий матн таҳлили билан
русча-инглизча-французча-арабча луғат‖ шуғулланади. Мустақиллик йилларида
(2012), ―Зоминнинг тил қомуси‖ (2012), бадиий матннинг лингвопоэтик таҳлили
―Ўзбек тили ўхшатишларининг изоҳли соҳасида проф. И.Мирзаев, М.Йўлдошев,
луғати‖ (2013), ―Ўзбек тили энантиосемик М.Ёқуббекова, Г.Муҳаммаджонова,
сўзларининг изоҳли луғати‖ (2014), Д.Неъматова, Л.Жалолова, А.Ҳасанов
―Лингвокультурология терминларининг сингари бир қатор тадқиқотчилар самарали
қисқача изоҳли луғати‖ (2015) каби янги ишларни амалга оширдилар. Айниқса
типдаги лексикографик манбалар ҳисобига М.Йўлдошевнинг ―Бадиий матн ва унинг
бойиди. Кирилл ва лотин алифбосида 85 лингвопоэтик таҳлили асослари‖ (2007),

12