Page 15 - 3-2016

Хорижий филология. №3, 2016 йил

профессор лавозимида ишлаб, луғатнинг нашр этилиши ҳам ўзбек
олтойшунослик муаммоларидан лингводидактикасида муҳим воқеа бўлди
маърузалар ўқиди, шу асосда мустақиллик [12]. Олий таълимнинг филология
йилларида ўзбек тилшунослиги эришган факультетлари учун эса Ш.Раҳматуллаев,
ютуқларни дунѐга танитмоқда. Бундай М.Миртожиевлар, шунингдек
мисолларни яна кўплаб келтириш мумкин. Р.Сайфуллаева етакчилигида муаллифлар
Мустақилликнинг қўлга жамоаси томонидан бир неча вариантда
киритилиши билан мамлакатимизда ―Ҳозирги адабий ўзбек тили‖ (2006; 2010),
таълим тизимини тубдан ислоҳ қилишга ―Ҳозирги ўзбек тили‖ (2007), ―Замонавий
жиддий эътибор қаратилди. Юртбошимиз ўзбек тили‖ (Морфология, 2008;
И.А.Каримов мустабид тузумдан қолган Синтаксис, 2010) каби дарсликлар
дарслик ва қўлланмаларнинг таълим яратилди.
тизими олдига қўйилаѐтган талабларга Шундай қилиб, ўзбек тилшунослиги
жавоб бермаслигини таъкидлаган ҳолда, сўнгги йигирма беш йил ичида ўзбек
республикамиз олимлари олдига тилининг барча сатҳ бирликларини шу
замонавий талабларга жавоб бера оладиган тилнинг ўз ички хусусиятларини эътиборга
янги дарслик ва ўқув қўлланмалари олган ҳолда илмий жиҳатдан чуқур
яратишни энг муҳим вазифа қилиб қўйган ўрганиш соҳасида салмоқли ютуқларни
эди [10]. Ана шундан келиб чиқиб қўлга киритди. Шўролар даврида анча
мамлакатимизда ―Она тили‖дан оқсоқланиб қолган расмий ва илмий
таълимнинг барча бўғинлари учун бир услубларни меъѐрлаштиришга жиддий
неча вариантда дарсликлар яратилди. эътибор қаратилди. Эндиги вазифа ўзбек
Бундай дарсликлар танловида Н.Маҳмудов тилининг маҳаллий шевалари лингвоареал
бошчилигидаги муаллифлар гуруҳи атласини яратиш, олий ўқув юртларининг
томонидан 5-, 6-, 7-, 9-синфлар учун филология факультетлари учун ўзбек
ѐзилган ―Она тили‖ дарсликлари, тилшунослигининг сўнгги ютуқларини
М.Қодиров раҳбарлигида ѐзилган 8-синф эътиборга олган, илмий-услубий жиҳатдан
учун ―Она тили‖ дарслиги, А.Нурмонов дарслик талабларига тўла жавоб берувчи,
раҳбарлигида академик лицейлар учун истиқлол руҳини ўзида акс эттирувчи,
ѐзилган уч жилдлик ―Ҳозирги ўзбек ҳамма учун мақбул келадиган ―Ҳозирги
адабий тили‖ дарслиги, А.Рафиев ўзбек тили‖ дарслигини яратиш,
етакчилигида касб-ҳунар коллежлари учун фонопоэтика, морфопоэтика,
ѐзилган ―Ўзбек тили ва адабиѐти‖ дарслиги синтаксемпоэтика сингари масалалар
ғолиб деб топилди ҳамда шу кунгача бир билан жиддий шуғулланишдир.
неча марта нашр этилди. Шу билан бирга Ўйлаймизки, ўзбек тилшунослари бундай
мамлакатимизда турли хил ўқув вазифаларни ҳам оғишмай амалга
луғатларининг ўндан ортиқ тури нашр оширадилар ҳамда мамлакатимизда
этилиб, улар ўқув жараѐнига кенг татбиқ истиқлол туфайли юритилаѐтган эркин тил
этилмоқда [11]. Мактаб ўқувчилари учун сиѐсатининг чинакам тарғиботчиларига
―Она тили‖ деб номланган қомусий айланадилар.
Адабиѐтлар:
1. Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. – Тошкент: Маънавият, 2008. 87-бет.
2. Каримов И.А. Баркамол авлод – Ўзбекистон тараққиѐтининг пойдевори. Президент
Ислом Каримовнинг Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси IХ сессиясида
сўзлаган нутқи // Баркамол авлод орзуси. – Тошкент: ―Шарқ‖ нашриѐт-матбаа
концерни бош таҳририяти, 1999. 14-бет.
3. Бушуй Т., Сафаров Ш. Тил қурилиши: таҳлил методлари ва методологияси. –
Тошкент: Фан, 2007. 12-17-бетлар.

14