Page 90 - 3-2017

Хорижий филология.№3, 2017 йил

томондан юз минглаб одамларнинг ҳукуматда, Безансон революцион суди
ўлдирилиши ва қувғин қилинишини (трибунали)нинг раиси эди. Ш.Нодье
Ш.Нодье ўз кўзи билан кўради. Ўзи ҳам ѐшлик йиллари инқлобий нутқлари билан
Наполеон консуллиги даврида, 21 ѐшида монархия деспотиясига, теранияга қарши
унинг жабр зулмини, босқинчилигини чиқишлар қилган бўлса-да, революция
танқид қилиб ода ѐзади, сиѐсий исѐнкор террорига ҳам , монархиячилар террори
сифатида Франциядан қочиб, қатағонларига ҳам қарши эди. У 13 ѐшида
Швейцарияда, Юра тоғларида, Илларияда бир дворян аѐлни революцион
(ҳоз. Босния, Черногория) қувғинда трибуналнинг ўлим жазосидан сақлаб
яшайди. қолади. У отасига қатъий талаб қўйиб,
Шарль Нодье ѐшлигида ѐзган Рейндаги қирол армиясида хизмат
романтизм руҳидаги асосий бадиий қилаѐтган қариндошига ѐрдам бериб, пул
асарлари ―Стелла ѐҳуд қувғиндилар‖ юборгани учун ҳибсга олинган аѐлни
(1802), ―Зальцбурглик рассом‖ (1803), ўлимга ҳукм этсангиз, мен ҳам ўзимни
романларида оиласидан, ватанидан узоқда, ўлдираман, дейди. Ўғлининг ўжарлигини,
ѐлғизликда яшаѐтган гўзал қалбли, илғор инсонпарварлигини билган ота унинг
фикрли инсонларнинг орзу –армонларини, илтимосини бажаришга мажбур бўлади.
фожиали қисматларини тасвирлайди. Ш.Нодье Страсбургда ўқиган вақтларида
Ш.Нодьенинг ―Қувғиндилар‖ инқилобчи судья Элензий Шнейдернинг
романи сарлавҳасида ўзига устоз деб уйида яшаган вақтида, унинг ҳукми билан
билган Ф.Шатобрианнинг ―Жафокашлар‖ жуда кўп монархиячилар қатл этилганини,
романига ўхшашлик кўринади. реставрация йилларида эса қирол
Ф.Шатобриан (1768-1848) 1789 йилги тарафдорлари уни қатл этганини
буюк француз революцияси оқибатида кўради[Брандес Том-9:213].
қирол тарафдорлари қаторида оиласи Адабиѐтшунос Г.Брандес 1896
билан сургун қилинади, қувғинда яшайди. йилда рус тилида нашр этилган Ш.Нодье
У христианлик диний эътиқодига содиқ асарларининг 9-томида, сўзбошида
бўлса-да инквизицияга, индульгенцияга, ѐзишича, романтик шоир, адиб 1802 йилда
роҳиблар, епископларнинг текинхўрлигига Парижга келиб, Наполеон I-консул бўлган
қарши эди. У Ж.Руссо асарлари таъсирида директория вақтида унинг деспотиясига
ѐзган ―Ўтмишдаги ва ҳозирги қарши ода ѐзгани учун, кўп айбсиз
революциялар тажрибаси‖ (―Опыт‖) одамлар қамоққа олинганида, уларни озод
асарида ўзининг қандай шахс эканлигини, қилиш учун одани ўзи ѐзганлигини ички
ички дунѐсини тадқиқ этади. Шу билан ишлар министри Фушега хат ѐзиб маълум
бирга у якка шахснинг революция қилган. Айбсиз одамлар озод қилиниб,
давридаги ҳис-туйғулари, кечинмалари, Ш.Нодье бир ойдан зиѐд қамоқда
бошига тушган фалокатларни, қайғуларни сақланган. Отаси таниш-билишлари
ҳам таҳлил этади. Ш.Нодье ҳам орқали елиб-югуриб, уни Безансонга
―Қувғиндилар‖ романида якка шахснинг сургун қилинишига эришган. У, 1805
ҳис-туйғуларини, кечинмаларини йилда полиция назоратида бўлса ҳам, Юра
тасвирлайди. тоғида (Швейцарияда) императорга
Россия адабиѐтшуноси суиқасд қилувчилар даврасига қўшилган.
Д.Д.Обломиевский ―Француз адабиѐти Фитна фош этилиб, баъзилар ўлимга,
тарихи‖ китобининг ―1830 йилгача баъзилар сургунга ҳукм қилинган. Шундан
француз романтизми‖ бобида ѐзишича, сўнг ѐш шоир тиранлар таъқибидан
Ш.Нодье болалик ва ўсмирлик йилларидан кечиб,1830 йил инқилобига қадар, 25 йил
бевосита революция қатнашчилари давомида Франциядан узоқда, қувғинди
даврасида яшаб, бу воқеаларни ўз кўзи бўлиб яшаган. Ва ўша йиллари романтик
билан кўрди. Унинг отаси республика руҳдаги энг яхши асарларини ѐзган.
тузуми вақтида (1789-1795) революцион

89