Page 129 - 3_2019

Хорижий филология №3, 2019 йил

эндигина иккита китоб пайдо бўлди – Шунинг учун, ўтган асрнинг 40-50
Францияда ҳамда Германияда. Бу йилларида нашр қилинган Вулф ижодини
хавотирли хабар. Мен қандайдир бир тадқиқ қилишдаги Ж.Беннет, Р.Л.Чемберс,
шахсга айланиб қолмаслигим керак‖ [2]. Д.Дэйчез, Б.Блэкстоун ҳамда
Аммо, шу йили Лондонда инглиз Д.Хэфлиларнинг[7] муҳим ишлари, Уолтер
адибасининг Уинфред Холтби томонидан Алленнинг ―Анъана ва орзу‖
ѐзилган биографияси нашрдан чиқади [3]. (Москва,1970) ва Арнольд Кеттлнинг
Вулф вафотидан кейин унинг ижодини ―Инглиз романи тарихига кириш‖ (Москва,
тадқиқ этиш жараѐнида икки босқич яққол 1966) номли рус тилига таржима қилинган
сезилиб туради. Биринчи босқичнинг китобларидаги Вулфга бағишланган
шаклланишида Виржиния Вулфнинг яқин махсус боблари, асосан, И.Рантавварнинг
дўсти Э.М.Форстернинг таъсири таъбири билан айтганда, Виржиния Вулф
аҳамиятли эди. Вулф Форстернинг романлари асосида ѐтган ―наср ва шеърият
фикрларини ғоят даражада қадрларди орасидаги холис территория‖[8] ни ўлчаш
(―Мен нима ѐзаѐтганлигимни ва умуман ва ифодалашга қаратилганлиги тасодиф
нима қилаѐтганлигимни Морган эмас эди. Бундай илмий тадқиқотларнинг
Форстердан ташқари ҳеч ким тушуна юксак вазифаси Виржиния Вулф ижодини
олмаганлигини, англай олмаганлигини ҳар модернистик адабиѐт оқимида
доимо ҳис этардим‖)[4]. яратилганлигини қайд қилиш, ХХ аср
1925 йили Форстер ўзининг адабий жараѐнида инглиз адибасининг
―Виржиния Вулфнинг илк романлари‖ ўрнини белгилаш ѐки, Харольд Блумнинг
номли мақоласида инглиз прозасини атамаси билан айтганда, унинг
картиналар галереясида текис жойлашган романларини Ғарб қонун қоидаларига
Генри Филдингдан тортиб то Арнольд хослигини таъкидлашга интилиш эди.
Беннетгача бўлган портретлар билан Сўнгги йиллар давомида унинг
таққослайди. Ва Вулф ҳақида ўзининг ғоят романларининг конкрет жиҳатларини
аҳамиятли бўлган қуйидаги фикрини ўрганишга борган сари катта аҳамият
билдиради: ―У мана шу галереяни берилмоқда. Аммо бунда парадоксал
бузишни истайди... аммо унинг ўрнига вазият юзага келмоқда. Албатта, Вулф
нимани жойлаштириш мумкин? ижодининг, поэтикасининг
Қандайдир бир текис, бир маромда бўлган ―ноанъанавийлиги‖га, ―ўзига хослиги‖га
асарлар. ―Жейкоб хонаси‖ бир нуқтага ҳеч қандай шубҳа йўқ. Бироқ, бундай ўзига
ўраладиган аллақандай спиралсимон хосликнинг ҳамда унинг асарларидаги
манзарани ѐдга солади, ―Дэллоуэй хоним‖ шаклан янгиликларнинг манбасини
эса – қандайдир бутхонани‖ [5]. тадқиқотчилар кўпинча тўғридан тўғри
―Жейкоб хонаси‖ ва ―Дэллоуэй адабий амалиѐт билан алоқадор бўлмаган
хоним‖ романларининг бадиий қандайдир ―ташқи‖ ҳолатлардан топишга
тузилишидан завқланган Форстер, шунга ҳаракат қиладилар. Бошқача айтганда,
қарамай, бу асарларни моҳирона Вулф асарлари поэтикасининг ички
яратилганлиги Вулф персонажлари қонуниятларини изоҳлаш учун ташқи
ҳаѐтийлигининг камчиликларини тўлдириб омиллар жалб этилади: Виржиния Вулф
туришини тан олади, – ҳа айтганча, унинг руҳиятининг, ўзгалар билан мулоқот
услубига нисбатан ―илҳомланган доирасининг ўзига хослиги, унинг турли
руҳсизлик‖ деган эпитетни қўллаши бежиз хил фалсафий ҳамда эстетик
эмас. Ва 1941 йилда Кембрижда ўқиган назариялардан хабардорлиги, замонавий
маърузасида Э.М.Форстер адибанинг жамиятга бўлган муносабати, асарларида
романларидаги персонажларнинг аѐллар масаласи ва ҳоказо.
ҳаѐтийлигига бўлган шубҳани ифода Виржиния Вулф асарларида мавжуд
этаркан унинг ажиб услубига асосий бўлган реалликка фалсафий нуқтаи
эътиборни қаратади‖ [6]. назардан тўкис изоҳ беришга уринаѐтган
танқидчилар орасидан Жозефин Обрайен

128