Page 21 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

ЖАМИЯТ ТАРИХИНИНГ ҲОЗИРГИ БОСҚИЧИДА ТАРЖИМОНЛАР
ТАЙЁРЛАШНИНГ АСОСИЙ МУАММОЛАРИ

Тухтасинов Илҳом,
СамДЧТИ ф.ф.н., доцент

Калит сўзлар: таржимон, компетенция, халқлар, лингвокультурология,
маданиятлараро, мулоқот, ўргатиш, тил, луғат.

Иқтисодий глобаллашув, Чет тил ѐрдамида талабаларга тили
мамлакатлараро ҳамкорликнинг яхши ўрганилаѐтган мамлакатларнинг миллий
йўлга қўйилиши, маданиятларнинг тили ва маданиятини ўргатиш ва уларни
яқинлашуви ва уйғунлашуви ―умумий табиий мулоқотга тайѐрлаш орқали
уйимиз‖ – деб аталмиш улуғ заминда ахборот алмашиш малакаларини
яшаѐтган турли маданият вакиллари ривожлантириш ҳозирги кунда ғоят
ўртасида инсонпарварлик, долзарб аҳамият касб этмоқда. Бу нарса,
мурувватпарварлик ―кўприкларини‖ кўриш бир томондан, тили ўрганилаѐтган
вақти етиб келганлигидан далолат мамлакатнинг нафақат тарихи, давлат
бермоқда. тузилиши, шу билан бирга миллий
Турли халқларнинг бир-бирлари маданияти ҳақидаги ахборотларни берса,
билан мулоқот ўрнатишлари учун иккинчи томондан, хорижий тиллардаги
хорижий тиллардан бирини эгаллашлари матнларни ўқиш жараѐнида хос сўз
тақозо этилади ва бу катта ижтимоий (реалия)лар, яъни муқобилсиз тил
аҳамият касб этади. Бу жараѐнда хорижий бирликлари, фразеологик бирикмалар
тил турли халқ вакиллари ўртасида фикр афоризмларини таржима қила олиш, нутқ
алмашишнинг асосий қуроли ва муомала маданиятидан нутқий мулоқотда фаол ва
воситаси вазифасини бажаради. эркин фойдаланишга ўргатади.
Асримизнинг бошларига келиб, чет Лингвомаданиятшунослик
тил ўқитишда содир бўлган катта муаммоларига доир илмий ишлар таҳлили
ўзгаришлар натижасида чет тилни тили натижасида унинг умумий маданият,
ўрганилаѐтган тил маданияти тўғрисидаги миллат, миллий маданият, тил, миллий
маълумотларни ўргатиш орқали эгаллашга тил, менталитет тушунчалари билан
эътибор кучайди. Бу ҳодисани Америкада мазмунан боғлиқлигининг гувоҳи бўламиз.
cultural literacy ва crosscultural Лингвокультурология – лингвистика
communication номлари билан атадилар. ва маданиятшунослик ўртасида вужудга
Мулоқот – маданият субъектлари келган янги мустақил фан. У халқлар
ўртасидаги алоқа сингари кўп қиррали маданиятининг вужудга келиш тарихи ва
тушунча. ―Бугунги кунда фикрлаш тарзи унинг тилда акс этиш қонуниятларини
ўзгармоқда – зиѐли, билимли одам ўрганади. Лингвокультурологиянинг
маданиятли инсонга айланиб бормоқда, ўз ривожланиш даврини иккига бўлиш
тафаккурида бир-биридан узоқ мумкин: биринчи давр – фаннинг вужудга
маданиятлар ва фаолиятларни келиш даври. Бу, асосан, В. Ҳумболт, Я.
уйғунлаштирмоқда‖. 1 Кўп миллатли Гримм, А.А. Потебня, Э. Сэпир ишларида
Марказий Осиѐ ҳудудларида яшаш тарзи, ўз аксини топган. Иккинчи давр –
тарихий воқеликлар, диний мансублик лингвокультурологиянинг мустақил фан
қатор маданиятлар ўртасидаги узвий алоқа деб тан олиниш давридир.
ўрнатилишига восита саналган. (―Лингвокультурология‖ тушунчаси илк
бор В.В. Воробьев, В.Н. Телия ва В.А.
Маслова ишларида қайд этилган).
Лингвокультуролoгиянинг қуйидаги
1
В.С. Библер. Кант – Галилей – Кант. Разум Нового йўналишлари мавжуд:
времени в парадоксах самообоснования. М., 1991.

20