Page 23 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

Чунки бу жараѐнда нутқий мулоқот турли коммуникантлар ўртасида бир-бирига
маданият ва тилга мансуб кишилар нисбатан одатий бўлмаган
ўртасида содир бўлади. Мулоқот ғайритабиийликни йўқотиш, олиб ташлаш
жараѐнида улар бир-бирларига, ―бегона‖, муаммолари устида илмий тадқиқотлар
―нотаниш‖ эканликларини ҳис этиб олиб боришни ўзига мақсад қилиб қўяди.
2
турадилар. Фикримизча, маданиятлар ўртасидаги
Бир мамлакатда турли маданият диалог иштирокчилари, турли маданиятга
вакилларининг аҳил ва тинч-тотув оид шахслар бўлганлиги боис, улар ўзаро
яшашлари ҳақида Г.Д. Мальцева шундай тасаввурлари, ғоялари, қизиқишлари билан
ѐзади: ―Таржимонларни тайѐрлаш ўртоқлашиш, фикр алмашиш жараѐнида ўз
шароитида талабаларни маданиятлараро миллий маданияти орқали қўлга киритган
ҳамкорликка тайѐрлаш, уларни маънавий бойликларини намойиш
маданиятлараро мулоқотга ўргатиш, этадилар ҳамда уни бойитиб борадилар.
биринчидан, хорижий тилдаги турғун Чет тил дарслари орқали ўқувчиларни
кодларни ўзлаштира олиш учун нутқий маданиятлараро мулоқот жараѐнига
компетенция доирасидаги кўникма ва тайѐрлар эканмиз, ўрганилаѐтган хорижий
малакаларни шакллантириш ва тил, янги маданият, уларнинг нафақат
такомиллаштириш, иккинчидан, турли дунѐқарашига, шу билан бирга, билим,
маданиятга мансуб коммуникантлар билан идрок, хотираларини кенгайтиришга ҳам
учрашганда, уларнинг маданиятини ижобий таъсир кўрсатади, деб
интерференцияси тушунишлари учун ҳисоблаймиз.
респондент-суҳбатдошининг нутқий Маданиятлараро мулоқот
маданияти билан яқиндан таништириш йўналишининг АҚШда пайдо бўлишига,
орқали амалга оширилади. Хорижий тил ва америкалик сиѐсатдонлар, дипломат ва
маданиятни қиѐслаб ўрганиш талабалар ишбилармонларнинг бегона тил ва
дунѐқарашининг кенгайишига, тил маданиятга мансуб ҳамкорлар билан турли
3
хазинасининг ортишига хизмат қилади‖. муаммоларни ҳал қилишда юзага
И.И. Халеева маданиятлараро келадиган зарурат туртки бўлган.
мулоқот турли маданиятга ва тилга мансуб 1946 йилда америкалик олим Эдуард
кишиларнинг ўзаро ҳамкорлигининг ўзига Ҳолл раҳбарлигида ―Хорижда хизмат
хос йиғиндиси, деб эътироф этади. кўрсатиш институти‖ (Foreign Service
Олиманинг ѐзишича, шериклик, ҳамкорлик Institute)нинг ташкил этилиши бу фаннинг
жараѐнида турли маданиятга мансуб янада ривожланишига олиб келди. 1959
кишилар бир-бирларининг нафақат йилда Э. Ҳоллнинг ―The Silent Language‖
маданиятларидаги фарқни ҳис этиш, балки китоби нашр қилинди ва у маданиятлараро
бир-бирларига ―бегона‖, ―ѐт‖, ―нотаниш‖ мулоқотни ўргатишда дастур вазифасини
эканликларини ҳам ҳис қилиб турар ўтади. Э. Ҳолл асарида маданият ва
4
эканлар. мулоқотнинг ўзаро алоқасини батафсил
Маданиятлараро мулоқот назарияси ѐритиб беришга ҳаракат қилади. Унинг
ва амалиѐти соҳаси айнан мана шу фикрича, чет тил ўқитувчиси ўз
ўқувчиларига лингвистик компетенцияси
доирасида тил материали (лексика,
2
В.П. Фурманов. Межкультурная коммуникация и
лингвокультуроведение в теории и практике грамматика, фонетика)ни ўргатиш
обучения иностранным языкам. - Саранск, 1993. жараѐнида нафақат уларнинг билим,
124 с. кўникма ва малакаларини шакллантириш,
3
Д.Г. Мальцева. Фразеологические единицы шу билан бир вақтда, тили ўрганилаѐтган
немецкого языка в лингвострановедческом аспекте мамлакат(лар) маданияти билан яқиндан
и проблемы перевода: методическое пособие. М.: таништириш имконига эга бўлади.
5
Всероссийский центр переводов, 1993. 136 с.
4 И.И. Халеева. Интеркультура - третье измерение
межкультурного взаимодействия? // Актуальные
проблемы межкультурной коммуникации. М.:
МГЛУ, 1999. С. 5-15 5 A. Hall. The Silent Language. - NY. 1959.

22