Page 18 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

ассоциатив фикрлашнинг оламни қонуниятлар қамровида эканлиги фанда ўз
―шоирона‖ идрок этишда ва уни тилда исботини топган. Яхшиси, Т.Итоннинг
образли баѐн этишда қанчалик муҳим ―Миямиздаги семантик фильтрлар
эканлиги назарий тилшуносликнинг гўдакнинг илк йиғисидан бошлаб
дарғалари сафига интилаѐтган Дурдона катталарнинг ўлим олдидаги фарѐдига
Лутфуллаеванинг яқинда нашрдан чиққан қадар инсонлигимизни шакллантирувчи
монографиясида моҳирона исботлаб кучдир ва онгимизни бошқариб борадиган
берилди [Лутфуллаева 2017: 64-79]. доимий лисоний қистовдир‖ [Eaton
Айтиш жоизки, ассоциатив 2010:3], деган қайдига эргашиб қўя
фикрлаш нафақат ижодкорлар, балки ҳар қолайлик. Инсоннинг доимий ҳамроҳи
бир инсонга хосдир. Сўзсиз, ижодкорнинг бўлган маъно ўз пойдеворига, лозим
фикрлаш қобилияти бошқаларникидан бўлса–қўрғонига эга бўлиши – оддий ва
фарқ қилади ва бу фарқ тиллар, шу пайтнинг ўзида қонуний талаб.
маданиятлар қиѐсида янада яққолроқ кўзга Лингвистик фалсафа оқими вакиллари
ташланади. Оламнинг идроки яшайдиган маъно-мазмун ифодасида объектнинг
муҳит, инсоният тараққиѐти давомида онтологик хусусиятларини четга суриб
тўпланадиган қадриятлар, жамланган қўйиб, уни тамоман субъектнинг идроки,
билим каби кўплаб омиллар билан боғлиқ лисоний тузилмаларнинг контекстда
бўлганидан сўнг идрок ва лисоний қўлланишига боғламоқдалар [масалан,
воқеланишдаги турфаликдан қочиб қаранг: Селиверстова 2001:295]. Бу
бўлармикан? Сиз билан бизнинг вазифамиз даъвонинг мағзида ҳам бир ҳақиқат
(мақсадимиз ҳам) маъно-мазмунни мавжуддек: нутқда узатилаѐтган
шакллантирувчи омилларни, ахборотнинг қадр-қиймати кўп жиҳатдан
адабиѐтшунос Тревер Итон тасаввур уни қабул қилувчининг тушуниш
қилаѐтганидек, қандайдир бир тартиботсиз қобилияти билан боғлиқ. Лекин, айни
қурама-агломерат кўринишда пайтнинг ўзида лисоний тузилма шу
тасвирлашдан қочишдир. Қўрама ҳам ўз- контекстга мослашадиган бирор бир
ўзидан пайдо бўлмайди, унинг нарсага эга бўлиши керак-ку. Акс ҳолда,
бўлакларининг жойлашуви, бажарадиган ахборотнинг моҳияти йўқолиб, маънони
вазифалари, ўзаро бирикуви табиат ҳар ким ўз чилдирмасига ўйнатиб қўйиши
назоратида, систем-синергетик ҳеч гап эмас.

Адабиѐтлар:
1. Baker M. In Other Words: a Coursebook on Translation. – London: Routledge, 1992.
2. Blackburn S. Oxford Dictionary of Philosophy. – Oxford and New York: Oxford
University Press, 1996.
3. Butaev Sh. English-Uzbek and Uzbek-English Dictionary. – Toshkent: O‘qituvchi, 2015.
4. Delisle J. Translation Approach. - Ottawa, London: University of Ottawa press, 1988.
5. Derrida J. ―This Strange Institution Called Literature‖: An Interview with Jacques
Derrida. In: Attridge D. Jacques Derrida: Acts of Literature. – New York and London: Routledge,
1992.
6. Eaton T. Leterary Semantics. – Cambridge: Melrose Books, 2010.
7. Fodor J.D. Concepts. Where Cognitive Science Went Wrong. – Oxford: Clarendon Press,
1998.
8. Fodor J.D. The Language of Thought. –Hassocks: Harvester Press, 1976.
9. Frege G. On Sense and Reference. In: M.Black and P. Geach (eds). Translations from the
Philosophical Writings of Gottlob Fregе. – Oxford: Basil Blackwell, 1952.
10. Frege G. Über Sinn und Bedeutung // Zeitschrift für Philosophiе und Philosophische
Kritik, 1892. B. 100.- S. 25-50.
11. Hönig H. Positions, power and practice: Functionalist approaches and translation quality
assessment // Translation and Quality. –Сlevedon, 1998.-P.6-35.

17