Page 16 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

бундай чекланишнинг ўз сабаблари бор. Баски, сен Парисга хотин бўлишдан
Авваламбор, бадиий матндаги ҳар бир сўз кўра,
шу матн доирасида ўзининг ―асл‖ ѐки Ўлимни афзал кўрар экансан,
фарқли маъносига эга, яъни бошқалардан Ёлғондакам ўлишга ҳам рози
фарқланадиган ―ўзлиги‖ни топган. бўлгайсан.
Бинобарин, ―Ромео ва Жульетта‖ Бу бир чорадирким, қабул айласанг
трагедиясини ўқийлик: уни,
If, rather than to marry County Paris, Ўша манфур никоҳингдан қутқарар
Thou hast the strength of will to slay сени.
thyself, [Шекспир 2008:116].
Then is it likely thou wilt undertake ―Ўзбек тилининг изоҳли луғати‖да
A thing like death to chide away this кўрсатилишича, дори сўзи, ―дори-дармон‖,
shame, ―даъво‖ маъноларидан ташқари, ―заҳар‖
That cop‘st with death himself to (―Бой атайин дори бериб қўйган эмиш, деб
‗scape from it; эшитдик‖) ва ―чора, восита‖
And if you dar‘st I‘ll give thee (―Ҳамкасбларимизни тўғрилик ва
remedy. (IV, 1.68-76).
Қизиқ, Вильям Шекспир ушбу маънолар ифодасига қодир. Шекспир
матнда remedy сўзини қайси маънода услубини сақлашга ҳаракат қилаѐтган
қўллаѐтган экан? Бир нарса аниқ: бу сўз Жамол Камолнинг таржимасини ҳам таянч
маънога нафақат тил тизимидаги бошқа маънога суянган ҳолда талқин қилаверинг:
бирликлар билан алоқаси воситасида, айѐр роҳиб бечора Жульеттага ―дори‖
балки турли контекстларда (заҳарли) тавсия қилиш билан унинг
такрорланишига боғлиқ ҳолда эга аянчли аҳволига ―даво‖ топилишига, заҳар
бўлмоқда. Бундай такрорланиш ичиш ягона ―чора‖ эканлигига
натижасида remedy сўзининг асосий, ўзак ишонтирмоқчи.
маъноси шаклланган, лекин Маънонинг тафаккур маҳсулоти
такрорланишлар бир-биридан фарқ эканлигини таъкидлашдан ҳоримаган
қилиши сабабли ҳар бир вазиятда умумий Л.Выготский, маъно тараққиѐти
тизимдаги имкониятларнинг янги ўзгаришининг қандай кечишини
қирралари намоѐн бўлади. Натижада, изоҳлаѐтиб, ушбу тараққиѐтга эволюцион
роҳиб Лоренсо Жульеттага ―муаммонинг кечим хослигини кўрсатган эди. Ёш бола
ечимини‖, давосини таклиф қилаѐтибдими янги тушунча билан боғлиқ структурани
ѐки ―дори, заҳар‖ни топиб беришга ваъда ўзлаштираѐтиб, олдингиларини батамом
бераѐтганини англаш сиз билан бизнинг унутмасдан, балки уларни қайта
ихтиѐримизда. Балким, бу Жульеттанинг шакллантиради, янгисига мослаштиради.
ҳаѐтдаги айбсиз улуши ва Ромеонинг Бу эса, тафаккурнинг олдинги фаолияти
тақдиридаги заҳарга ишорадир. Ҳарҳолда бекор кетмаслигидан, унинг ҳар бир
маънодаги муҳимликнинг бу қадар босқичида тушунчалар янгидан
чегараланганлиги унинг бошқа бирор бир шаклланмаслигидан ва оқибатда ҳар бир
контекстда такрорланишини олдиндан алоҳида маъновий структурани қайтадан
фараз қилиш қийинлигидан дарак беради. ташкил қилиш борасида мустақил, ―ўз-
Оқибатда, таржимон елкасига ―оғир юк‖ ўзидан барча ишни бажармаслиги‖дан
тушади, матн мазмунини янги маданият хабар беради [Выготский 2008:391-392].
вакилларига етказиш учун катта ҳажмдаги Семантика фанининг асосчиларидан
ақлий меҳнат бажаришга тўғри келади. бўлган Ч.Пирс семиозисни ташкил
Хос таржимон, халқ шоири Жамол Камол қилувчи бўлаклар–белги (репрезентамен),
келтирилган парчани таржима қилаѐтиб, объект ва интерпретантлар муносабатини
remedy сўзини қандай ўгирганига эътибор қуйидагича тасвирлайди: лисоний белги ўз
беринг: объектига эга (яъни маълум бир нарса-
ҳодиса номланади) ва шу белги ўз

15