Page 24 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

Олимнинг ғояларини К. Клакхон, Ф. устида илмий тадқиқотлар олиб боришни
6
Стродбек, Л. Самовар, Р. Портерлар янада асосий мақсад қилиб қўйган.‖
ривожлантиришди. К. Клакхон ва Ф. Таъкидлаш жоизки, германиялик
Стродбек шахсларнинг маданиятини, яъни тилшунослар томонидан маданиятлараро
инсон табиати (the human orientation), мулоқот доирасида олиб борилган
вақтга бўлган муносабати (the time ишларнинг кўп қисмини умумназарий
orientation) ҳамда актив ва пассив масалаларга бағишланган тадқиқотлар
томонлари (the activity orientation)ни ташкил этади.
ўрганганлар. Профессор А. Вийрлахер
Яна бир йўналиш намояндалари Л. раҳбарлигида яратилган ―Немис тили чет
Самовар ва Р. Портер вербал ва новербал тил сифатидаги фан‖ деб аталган асар
мулоқот билан боғлиқ муаммоларни кейинчалик маданиятлараро мулоқот
тадқиқ этганлар. соҳаси учун илк ўқув қўлланма сифатида
Маданиятлараро мулоқот назарияси тавсия қилинди ва маданиятлараро
Германияда ҳам ўзига хос тарзда мулоқот, мамлакатшунослик,
шаклланган. 1966 йили Берлинда бўлиб хушмуомалалик, диний бағрикенглик,
ўтган илмий симпозиум ташкилотчилари мурувватлилик муаммоларини ѐритувчи
фанга янги йўналиш-маданиятлараро рисолалар чоп этила бошланди.
мулоқот кириб келаѐтгани, унинг амалий ХХ аср охирларига келиб,
аҳамияти тўғрисида маълумот маданиятлараро дидактиканинг прагматик
бергандилар. Шундан бери Германияда жиҳатлари фанда чуқур ўрганила
маданиятлараро мулоқот йўналиши бўйича бошланди. Олимлар маданиятлараро
қатор илмий тадқиқотлар амалга дидактиканинг ижтимоий ва маданий
оширилди. Натижада чет тил таълимини аҳволини ўрганиб чиқар эканлар,
мамлакатшунослик ва маданият маданиятлараро дидактика педагогиканинг
тўғрисидаги энг охирги маълумотлар талабларини бажаришдан ташқари,
билан боғлаб олиб боришга катта эътибор маданий, сиѐсий ва иқтисодий мавқега эга
берила бошланди. эканлигини ҳам батафсил ѐритиб
Маданиятлараро мулоқот назарияси берадилар. Уларнинг фикрича, прагматик,
ва амалиѐти ―Маданиятлараро таълимга йўналтирилган дидактика
германистика‖ соҳасининг мақсад ва мақсади бировнинг конкрет фикрига эмас,
вазифалари, унинг асосий мазмуни ва балки ўзи мустақил фикр юрита олиш
ўрганадиган асосий масалалари тўғрисида компетенциясини ривожлантиришга
Байрот университети профессори А. қаратилиши зарур.
Вийрлахер (A. Wierlacher) шундай ѐзади: Хулоса қилиб айтадиган бўлсак,
―Бизнинг университет инсонлар ўртасида Ўзбекистонда бугунги кунга келиб, чет
содир бўладиган ва сеҳрли тилни бўлғуси таржимон тайѐрловчи
―коммуникация‖ сўзи билан аталадиган, восита сифатида ўрганиш, яъни грамматик
мураккаб жараѐнни ўрганади. Университет категорияларни эгаллаш, яхши таржимон
ўз олдига иқтисодий глобаллашув бўлиш учун тили ўрганилаѐтган мамлакат
жараѐнида турли маданият ва тилга мансуб вакили билан мулоқот қилишнинг ўзи
шерикларнинг ҳамкорликда фаолият олиб етарли бўлмай қолади. Чет тил дарслари
боришлари, бир заминда яшашлари, ўзаро самарадорлигини ошириш дарсларда
фикрлари, тасаввурлари, ҳис-туйғулари мамлакатшуносликка оид материаллардан
билан ўртоқлашиш, алмашиш жараѐни кенг фойдаланишни тақозо эта бошлади.
ҳамда улар ўртасидаги ижобий Шу ўринда таълим жараѐнига Европа
муносабатни ўрганиш, яъни Кенгашининг ―Чет тилини эгаллаш
коммуникантлар ўртасидаги бир-бирига умумевропа компетенциялари: ўрганиш,
нисбатан одатий бўлмаган
ғайритабиийликни йўқотиш муаммолари 6 A. Wierlacher. Zur Kulturspezifik interkultureller
Kommunikation // Jahrbuch Deutsch als Fremdsprache.
1992. - № 18. - S. 157- 169.

23