Page 64 - 1-2017
P. 64
Хорижий филология. №1, 2017 йил
зотлар хизматидан бебаҳралигини ўкинч меҳнат – юрт соғинчи туфайли азоб
билан эътироф этган бўлса, озарбайжон тортиш, ғам – мусофирликда дард чекиш,
ижодкори биринчи мажмаъда таърифи висол – Ватанга етишишдир.
келтирилган давлат арбоблари билан «Мажолис ун-нафоис»
шахсан учрашиб, суҳбатидан баҳраманд тазкирасининг «Иккинчи мажлис»и
бўлганлигини фахр-ла тилга олади. шоирнинг болалик ва йигитлик пайтларида
Жумладан, «Аввалги мажмаъ»да суҳбатида бўлган шоирлар ҳақидаги ноѐб
Содиқий шоҳ ва шоир бобокалонимиз маълумотлар келтирилиши туфайли
Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг севимли бебаҳолик хусусиятини касб этган. Бунда
ўғли Ҳумоюн мирзога хос юксак инсоний Навоий Мавлоно Лутфий ижодига жуда
фазилатлар, унинг шеъриятга бўлган юқори баҳо бериб, уни «ўз замонининг
муҳаббати ҳақида тўхталиб, туркий тилда малик ул-каломи» дейди ва шеъриятдаги
битган машҳур шеърларидан намуна нуфузини қуйидагича таърифлайди:
келтиради: «Мавлоно Лутфий (алайҳирраҳма)
«Humayun padşah – Böyük səxavət – ўз замонининг малик ул-каломи эрди,
və kəramət sahibi olan incə zövqlü bir padşah форсий ва туркийда назири йўқ эрди, аммо
idi. Mülayim şeir təbinə malik idi. Türkçə туркийда, шуҳрати кўпрак эрди ва туркча
yazdığı bu iki beyti çox məşhurdur: девони ҳам машҳурдур ва мутааззир ул
Nəzm: жавоб матлаълари бор, ул жумладин бири
Qəriblik qəmidən möhnətü məlalım будурким:
bar, Нозуклук ичра белича йўқ тори
Bu qəmdən ölümqa yetdim qərib halım гисуйи,
bar. Ўз ҳаддини билиб, белидин ўлтирур
33
Vüsali-dövlatidən ayrılıb məni- қуйи» .
məhzun, Алишер Навоийнинг
Tirinmənü bu tirinlikdən infialım тазкиранавислик услуби самимий танқид
31
bar ». ва ҳаққоний баҳони холисона фикрлар
Ўзбек тилидаги матн: орқали ифодалашга асосланиши билан
«Ҳумоюн буюк саховат ва характерлидир. Шоирнинг фикрича,
кароматга эга нозик завқли подшоҳ бўлиб, Лутфий таржима қилган «Зафарнома»
нафис ашъор битиш истеъдодига соҳиб асаридаги 10 минг байтдан ортиқ маснавий
эди. Туркий тилда ѐзган мазкур икки байти баѐзга ѐзилмаганлиги, яъни шеърий
жуда машҳурдир: тўпламга киритилмаганлиги сабабли
Шеър: унчалик машҳур бўлмади. Лекин у
Ғариблик ғамидан меҳнату малолим салафларнинг форсий тилда битган
бор, мураккаб қасидаларига муносиб жавоб ѐза
Бу ғамдан ўлимга етдим, ғариб олган:
ҳолим бор. «Ва Мавлононинг (Лутфийнинг)
Висоли давлатидан айрилиб мани «Зафарнома» таржимасида ўн минг
маҳзун, байтдин ортуқроқ маснавийси бор, баѐзға
Тирикману бу тирикликдан ѐзмағон учун, шуҳрат тутмади ва лекин
32
инфиолим бор» . форсийда қасидагўй устодлардин кўпининг
Ҳумоюн шоҳнинг юқоридаги мушкул шеърлариға жавоб айтибдур ва
34
рубоийсида Ватан соғинчи, она диѐрни яхши айтибдур» .
қўмсаш мавзуси етакчилик қилади. Унинг Содиқий тазкирасининг «Иккинчи
учун ғариблик – Ватандан узоқда бўлиш, мажмаъ»си шеъриятга ихлоси баланд,
31 33
Sadiq Bəy Əfşar. «Məcməül-Xəvas» (tərcümə, Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами.
müqayisəli mətn). Nəşrə hazırlayan: Əkrəm Bağırov. – Bakı: Elm, Йигирма томлик. Ўн учинчи том. Мажолис ун-нафоис. –
2008. s.23-24. Тошкент: Фан, 1997. 56-бет.
32 Таржима бизники – Т.Султонов. 34 Шу асар, 56-бет.
63
