Page 94 - 1-2017

Хорижий филология. №1, 2017 йил

ўтамиз. “Бироқ сенинг руҳинг дардманд” Коваленин таржимасини таҳлил қила
[5,92]. туриб, шуни кўриш мумкинки, Харуки
“Руҳ” аксиологик концепти Харуки Мураками “юрак, қалб” концептига
Муракамининг дунѐқараши учун ниҳоятда жуфтлик сифатида “ақл” концептини
муҳим. Адиб “руҳ” лексемасидаги барча киритади. Д. Коваленин учун ушуб
лексикологик тавсифларда “жонли” жуфтликнинг барча оттенкалари “руҳ”
архисемасини алоҳида ажратади. Мазкур концептининг одатий кўрсаткичларида
мақола доирасида “руҳ” концептининг тажассумланади. Таъкидлаш мумкинки,
структурасига тавсиф бериш мумкин. концептдан фойдаланиш баъзан
Унинг ядросини қуйидаги маъноларга эга кутилмаган ҳолатларни келтириб
“руҳ” лексемаси ташкил қилади – ахлоқий, чиқаради. Мисол учун, “Руҳ” аллақандай
изланувчан инсоннинг ҳаѐтий моҳияти. маънавий мавжудот сифатида романда
Харуки Мураками учун инсондаги моддий муаллифона метафорада акс эттирилган
ва маънавий ибтидолар орасидаги алоқа “маконий” хусусиятларига эга. Финн
ажралмас экан, роман контекстида, Эдвард рассом нуқтаи назаридан ўз
бизнингча, “синшин” концептининг рафиқаси ижодига баҳо беради (юқорида
этнолингвистик хусусиятлари намоѐн зикр этилган концепт метафора марказини
бўлади. ташкил этади):
1. Дўстлардан маҳрум бўлиш ҳисси ва 「彼女の作るものには、狭さがありませ
йўқотиш азоби моддий ифодаланади:
“...бундай зарба оғриғи қалбда абадий ん。心の広さが感じられます」[6,278].
қолади” [5,63] Аслиятда “ақл кенглиги – қалб кенглиги”.
「痛みは彼の中に常に変わらずある」[6,6 Таржимада: “...у қилаѐтган ишларда
9]. кенглик...Қалб учун поѐнсизлик” [5,239].
2. “Руҳ” концепти инсоний масрурлик “Руҳ, қалб” концепти замонга оид
рамзи, маънавий юксалиш лаҳзаси демак: кўрсаткичларга эга, зеро “Қалбни
тўлдириб турганларнинг барини тушуниб
“Руҳлари ғоят омадли мос келган лаҳзалар олиш учун вақт даркор”[5,283].
узоқ чўзилмасди” [5,270]
「そのように心がぴったりと寄り添う期 「心の中にあるものを整理するのに、今
間は、それほど長くは続かなかったので しばらく時間が必要だった」[6,332].
Харуки Мураками учун “ақлни тўлдириб
はないか」[6,315]. турган” деб ўтишнинг ўзи етарли, аммо

Айтиш лозимки, Харуки Мураками рус контексти учун “қалб, руҳ” концепти
“қалбан юлдузларга эш бўлмоқ” зарур, шу сабабли таржимани бадиий тенг
метафораси билан бахтиѐрлик лаҳзаларини маъноли ҳисоблаш мумкин.
эмоционал жиҳатдан кучайтиради. Бу “Туссиз Цкуру Тадзаки ва унинг
ҳолда аслият матни ва таржима орасида жаҳонгашталик йиллари” романида “қалб,
ментал мақсадга кўра концептлардан руҳ” концептининг марказий базавий
фойдаланишда оппозиция мавжудлиги қатламини қуйидаги маъноларга эга
кўзга ташланади. Бироқ образлиликка бу лексемалар воқелантиради:
ўринда путур етмайди. Худди шу планда 1. Қўл бериб кўришишдан нигоҳ
концептнинг қиѐслаш ѐрдамидаги тавсифи ташлашгача, ҳар кунги “бажону дил
ҳам келтирилади: “Инсонларнинг руҳлари ишлашдан” - ижодий “қалбсиз
– тунги ѐлғиз қушлардир” куйламоқ”қача қандайдир жараѐн билан

[5,224「人の心は夜の鳥なのだ[6,240]. бирга кечувчи ҳислар, кайфиятлар,
Харуки Мураками янада “моддий” кечинмалар жамланмаси.
2. Тийнатга оид хусусиятлар ѐки
тасаввурдан фойдаланади: “Инсон юраги ижобий ѐхуд салбий модалликка эга
тунги қушлар мисоли”. Аслият матни ва Д.
93