Page 92 - 1-2017

Хорижий филология. №1, 2017 йил

«СИНШИН» ВА «КОКОРО» БАДИИЙ МИЛЛИЙ КОНЦЕПТЛАР ВА УЛАРНИНГ
ХАРУКИ МУРАКАМИНИНГ “ТУССИЗ ЦКУРУ ТАДЗАКИ ВА УНИНГ
ЖАҲОНГАШТАЛИК ЙИЛЛАРИ” РОМАНИДАГИ ТАЛҚИНИ

Амануллаева Камола,
СамДЧТИ катта илмий ходим-изланувчиси

Калит сўзлар: концептнинг талқиний майдони, “кокоро”, “синшин”, индивидуал-
муаллифона концептосфера, матн концептосфераси, концептларнинг бинар оппозицияси.

“Туссиз Цкуру Тадзаки ва унинг “Туссиз Цкуру Тадзаки ва унинг
жаҳонгашталик йиллари” романи (2013) – жаҳонгашталик йиллари” романида ҳам
Харуки Муракамининг Д. Коваленин матнда энг кўп учрайдиган калит сўзлар
томонидан 2015 йилда рус тилига “руҳ-юрак” бўлади. Шу боис нафақат бир-
ўгирилган сўнгги асари. Ушбу роман бирини тўлдирадиган, балки матнни узвий
адибнинг ѐлғиз қаҳрамон, “юрагида дарди боғлайдиган (сюжет, образ, эмоционал ва
бор ҳамда оғриқли қалбга эга” киши бошқа жиҳатлардан), юқорида айтиб
тўғрисида ҳикоя яратишга мойиллигини ўтилган концептларнинг вазифаларини
тасдиқлайди. Шу сабабли Харуки комплекс ўрганиш аҳамиятлидир. Ушбу
Мураками ижодида етакчи концептларнинг Д. Коваленин томнидан
концептларнинг роли ва вазифалари, ўгиришда айрим семантик ва образли “мос
уларнинг талқин майдонлари, “мазкур келиш/мос келмасликлар”ни ҳам таҳлил
матн концептосфераси” (Стернин) қилиш муҳим.
хусусида ѐзишга асос бор деб “Туссиз Цкуру Тадзаки ва унинг
ҳисоблаймиз. Қуйидаги таърифни асос жаҳонгашталик йиллари” романи қолган
сифатида қабул қиламиз: “...индивидуал- барча романлардан муаллиф ҳикоя
муаллифона концепт-тасаввур ѐки борлиқ қилишни “биринчи шахс тилидан” олиб
парчаларининг ѐзувчи томонидан бормаслиги билан фарқ қилади. Бироқ 36
концептлаштириш ўзига хосликлари ѐшли Цкуру Тадзаки – ҳар томонлама
натижасида калит концептларга тоифасига ѐлғиз қаҳрамон тоифасига тегишли. Тўғри,
ўтган, яъни муаллиф идрокида алоҳида у бошқалардан фарқли ўлароқ тўлақонли
маданий-аҳамиятли қадрга эга бўлган ва оилада вояга етади. Цкуру 20 ѐшида
бунинг оқибатида шахсий аҳамият касб дўстларидан ажралиб қолган раддимаърака
этган муаллиф индивидуал онгидаги одамга айланаиб, бу бутун романнинг
хаѐлий образ”[1,36]. “Кокоро” концепти асосий сюжет чизиғини ташкил этади.
Харуки Мураками ижодининг иккинчи Роман қаҳрамони – ѐзувчининг олдинги
даврига оид барча романларида энг кўп асарлари қаҳрамонлари каби “ѐлғиз
қўлланилади (танқидчилар ушбу руҳ(қалб)”. Харуки Муракамининг
чегараларни “Норвег ўрмони” романининг анъанавий қоидаси бор: ѐлғиз киши
нашр этилиши билан белгилашади – К.А). “дилкашлик қилиш” мумкин бўлган
Харуки Мураками романларининг инсонни қидиради. “Хорижий тилни
индивидуал-муаллифона концептосфераси ўқитиш жараѐнида оламнинг япон ва рус
мазмуни адибнинг дунѐни кўра олиш ўзига лисоний манзараларининг қиѐсланиши”
хослиги орқали очиб бериладиган мақоласида У.П. Стрижак миллий
концептлар йиғиндисидан иборат. И.А. дунѐқарашдаги миллий бир хилликни
Тарасова таъкидлаганидек “...концептнинг тушунишга ѐрдам берадиган ўхшашлик
ўзи бадиий ижод тарихи давомида намоѐн ҳамда фарқланиш нуқталарини
бўлувчи моҳиятларнинг яширин тавсифи белгилайди. Шуниси аҳамиятлики,
сифатида тушунилади” [2,33]. муаллиф “рус православиясининг ўзига

91