Page 93 - 1-2017

Хорижий филология. №1, 2017 йил

хосликларидан келиб чиқувчи қаҳрамонларидаги руҳий ўзгаришлар ѐки
қадриятларга оид тасаввурларнинг русча инқирозлар тана сатҳида намоѐн бўлади.
қутбланиши (масалан, “тана” ва “руҳ” Цкуру Тадзакининг йигирма ѐшидаги
“тубан ва юксак ибтидолар” сифатида) руҳий инқирози унинг руҳий ва жисмоний
тўғрисида билиш” нинг муҳимлигини ҳолатларига қаттиқ таъсир қилади: “...ҳаѐт
алоҳида таъкидлайди. Японларда, гарчи ва ўлим чегарасида осилиб қолганди,
“руҳ танада мавжуд эди”, яъни ҳаѐт шундан кейин қанчалик жиддий ўзгарди –
маъносидаги универсал тасаввурдан ҳам руҳан, ҳам жисмонан” [5,65].
фойдаланилса-да, бундай қутбланиш 「どれほど死に近接して生きていたか、
йўқ[3,254].
その体験が自分の心身にどれほど大きな
Ушбу фикрлар 「心身」“синшин”
истилоҳининг учбирлигида 変更を加えたか」[6,р.71] Аслиятда
мужассамланган японларнинг қаҳрамоннинг “онг ва танада”ги
тасаввурлари тўғрисидаги маълумотларга эврилишлари таъкидланган. Харуки
муҳим қўшимчалар бўлиб, бу ҳақда Е. Муракамининг Цкурунинг руҳий ҳолатини
Бакшеев “Кокоро – Япония маънавий тавсифлашда айнан “синшин” билан
маданияти” тадқиқотида ѐзади. Таъкидлаш ишлашга қатъий қарори “тана”
лозимки, учинчи чиқиши “Япон концептини метафоралаштиради:
кишисининг учта руҳи бор” деб номланиб, 「鏡を見ると、自分が自分ではない別の

унда 「心」“Кокоро” тушунчаси кенг 入れ物に入れられてしまったような気が
тушунтириб берилган.
Т.М. Гуревичнинг “Оламнинг япон した」 [6,289]. Муаллиф, Цкурунинг
лисоний манзарасида “Инсон” ичидаги руҳий бўшлиққа урғу бераркан,
концептосферасининг лингвомаданий “контейнер” сўзидан фойдаланади. Д.
таҳлили” номли диссертацион тадқиқотида Коваленин моддий ва маънавийни
“руҳ” каби моҳият тўғрисидаги ажратади: “Қисқа вақт мобайнида унинг
тасаввурларнинг миллий ўзига хосликлари руҳий изтироблари танасини тарошлаб,
кўрсатиб берилган: “Япон миллий ўзгартириб юборди. Кўзгудан бошқа одам
анъаналарида руҳ ва танани қарама қарши қараб турарди. Афтидан, бу, мен “ичимда”
қўйиш йўқ, аммо синшин - “қалб-руҳ-тана” айланган кимса эди” [5,247].
учбирлиги мавжуд”. Шундай қилиб, инсон Таъкидлаш муҳимки, айнан руҳий
анатомик аъзолар эмас, балки ўзига хос изтироблар қаҳрамонни кейинчалик
маконлар, баъзида эса у ѐки бу руҳий ва қуйидаги хулосаларга олиб келади: “Ўз
ахлоқий сифатларнинг синонимлари фикрларинг эгаси бўлиш – бу вужудинг
сифатида англашиладиган унинг юраги, соҳиблигига эришмоқ ва ундан истаган
жигари, қорни ва ичаклари қандай бўлса, вақтинг чиқмоқ демак”, яъни ўз жонига
шунинг ўзидир. “Руҳ”ни англатувчи қасд қилишга интилмоқ. Харуки
истилоҳнинг бундай кенглиги японлар Муракамининг “синшин” учбирлигининг
дунѐни тушунишида инсоннинг моддий ва аҳамиятини Цкуру Тадзакига, унинг руҳий
маънавий қисмлари ажралмаслигининг яна жароҳати сабабли ишқий алоқа таклифига
бир исботидир” [4]. Шунингдек, “синшин” Саранинг рад жавоби бериши билан
тушунчаси таркибига инсондаги вужудга кучайтирганлиги ҳам муҳим:
оид юксак моҳиятлардан бири сифатида 「でもあなたはたぶん心の問題のような
“ақл” ҳам киришини таъкидлаб ўтмоқ
даркор. Ўз романларида Харуки Мураками ものを抱えている」 [6,104]. Яна бир бор
ўзаро чамбарчас боғланган моддий ва япон Харуки Муракамининг рус тилига
маънавий ибтидолар орасидаги алоқага таржимада мантиқсиз бўладиган “ақл”
алоҳида урғу беради, чунки сўзига ментал мурожаатини таъкидлаб

92