Page 45 - 2-2016
P. 45
Хорижий филология. №2, 2016 йил
чалишни буюрди. Ундан сўрашди: “Эй муаммоларга ечим топишни мақсад қилади.
Оллоҳнинг элчиси, бунга сабаб нима?” “Заҳматлар эвазига мукофотга ҳозир
Жавоб берди: “Хотинларингизни бегона муяссар бўлмасам-да, ниҳоясиз
эркаклар билан кўрсангиз, хафа бўласиз”. хазиналарга қовушаман” деб, кўнгилни тўқ
Бироқ асҳобнинг бири қулоқ солмай, уйига қилганинг учун ҳам, ниятинг ҳосил бўлур.
борди. У ерда хотинини бегона эркак Ҳатто истаганингдан, кутганингдан ҳам
билан топди.” [3.103] “Исѐн ва итоат” авлороғига эришажаксан. Сўзларим ҳозир
романи қаҳрамони табиб ҳам айнан ана сенга таъсир қилмаса ҳам, камолотга
шундай қисматни бошдан кечирди. етганинг сари улар ўз кучини кўрсата
Хотинининг хиѐнати унинг қалбини боради”, [3.103] дейилади Жалолиддин
ларзага солди, у ўзининг ўз уйига бегона Румий асарида. Айни ҳақиқатга иқрор
эканлигини англар экан, “...ботини бўлишни “Исѐн ва итоат” романи
ғалаѐнга тўлди” [4.19] Хуллас, инсоннинг қаҳрамонига ҳаѐтнинг ўзи ўргатди:
ўз аъмоли, ўзгалар тутумлари, умуман, “Мундоғ ўйлаб қарасам, мен танамнинг
ижтимоий муносабатларга оид ҳузур қилиб яшаш йўлидаги истагига
қарашларида собитлик, сабр-бардош билан бўйсуниб, ўзимни турфа қийноқларга
ѐндашуви унинг ўзлигини англаши гирифтор қилиб ўтирибман экан. Бор-йўғи
йўлидаги босқичларни белгилайди. Ана – шу: жисмнинг эрта-индин ўлиб-чириб,
шуни ниҳоят англаган табиб, маънавий тупроққа қўшилиб кетгувчи вужуднинг
камолотидан завқланади, ўзини жаннатий хархашалари учун шунча заҳматми?..”
ҳаловатга қовушаѐтгандек сеза бошлайди: [4.22] Ана шу заҳмат инсоният келажаги,
“Мен, ниҳоят, исѐн азобидан фориғ бўлиб, фан-техника тараққиѐти, миллатнинг
озодликка чиққандим. Озодликнинг исми эртаси учун енгилликлар яратиш йўлида
эса Итоат эди. Ва, мен ўзимни у ѐн бу ѐнга чекилса-чи? Бу борада асар
уришни бас қилиб... йўқ-йўқ, бундай эмас, қаҳрамонларидан бири - табибнинг тутуми
қирқ-эллик йил давомида мени чирпирак эътирофга лойиқ. У нодир кашфиѐтлар
қилиб учириб юрган куч секин-аста орқага қилиб, тиббиѐт соҳасида мислсиз
чекинди-да, мен ўзимга ўзим тегишли ютуқларга эришилаѐтган бир пайтда
бўлиб қолдим, десам тўғрироқ бўлади. одамларнинг оддийгина бир касалликни
Шунда қаршимда ҳаѐтнинг мазмуни, енга олмай азият чекаѐтганларига ўкинади.
туғилиш қа ўлишнинг маъниси ярқ этиб Табиб ўзини шон-шуҳратга бурковчи,
намоѐн бўлгандай эди: у Итоатда, илмий гипотезаларни илгари суриш ѐки
инсонлик қисматига кўникишда эди. Йўқ, шов-шувларга сабаб бўлувчи
бу кўр-кўрона кўникма эмасди, балки янгиликларни олиб чиқиб, ўзини кўз-кўз
англаш ва тушунишдан келадиган буюк қилишдан тамомила йироқ ҳолда оддий
Итоат – Яратганга тобелик эди. Чунки кишилар турмушини енгиллаштириш, улар
мендаги Исѐн Итоатимнинг ичига, унинг ҳаѐтига хавф солишга, асорат қолдиришга-
бир бўлагига айланиб ўзга маъно касб да қодир бўлган, лекин тиббиѐт
этганди. Ва мен хотиржам эдим” [4.98]. донишмандлари томонидан ҳамон
Илоҳий, ирфоний моҳиятга дохил эътиборсиз, бир қадар назарга илинмай
бўлган инсон эса нафс, нодонлик келинаѐтган грипп касалигини ўрганиш
қутқулари, сабрсизлик ва мол-дунѐга долзарб муаммо эканлигини англаб етади.
ўчлик исканжасида турли қиѐфаларни касб Гарчи бу борада қатор тўсиқларга учраса-
этувчи истакларга юксакдан назар ташлай да, табиб чекка бир қишлоқда халқ
олиш мартабасига эришади. Ана шунда ҳаѐтини сақлаб қолиш йўлида тинимсиз
оламда хусумат, ҳасад, саргардонлик, мол- ҳаракат қилади. Дадасига айтиб, табибга
дунѐ васвасаси каби иллатлар одамзодни ҳайкал қўйдирмоқчилиги ҳақида гапирган
таъқиб этмайди. Ижодкор асар орқали беморларидан бири - қизчага табиб ундан
аслида шундай абадиятга дахлдор кўра қишлоқда шифохона қурдириш
44