Page 66 - 2-сон 2019 йил

Хорижий филология №2, 2019 йил

қилади, яъни ҳақиқатни ифодалайди. қарамасдан семантик жиҳатдан бир хил
Масалан: маъно касб этиб, бир хил маънода
Ит ҳуради, карвон ўтади (ўзбекча) қўлланади. Масалан:
Собака лает, (а) караван Чин дўст бошга кулфат тушганда
проходит (русча) билинади (ўзбекча)
(Собака лает – ветер носит) Друзья познаются в беде (русча)
(русча) 필요로하는친구는친청한친구입니

개가짖고마차(카라반)는지나간다(к 다(корейсча)
орейсча) Турли тиллардаги мақолларнинг
бу мақолани ўз маъноси ҳам кўчма
маъноси ҳам ҳақиқатдир. бир-бирига яқинлигини рад этиб
Кўп мақоллар ва маталлар бўлмайди, шунга қарамасдан турли
халқларнинг асрлар давомида ҳаѐтий тизимдаги тиллардан умумий
хусусиятларни кўрсатишимиз мумкин.
тажрибалари, кузатишлари сифатида Мақоллар таркиб ва мазмун нуқтаи
бошқа халққа хос бўлган белгилар орқали назаридан яққол кўзга ташланиб
вужудга келади. Масалан: турганлиги сабабли, уларни бошқа турғун
Аравангни ўзинг торт (ўзбекча)
бирикмалардан фарқлаш қийин эмас.
자신의마차를때린다(корейсча) Бизнингча, мақолларга хос умумий
Тени свой груз сам (русча) белгилар қуйидагича: (ўзбек, рус ва корейс
Юқорида кўриниб турибдики, тилларида).
мақоллар ўша халқнинг жуғрофик Мақоллар тугалланган фикрни
тузилишига нисбатан ифодаланган, яъни бевосита ифодалайди. Мақоллар
мисолда (таржимаси) эшкагингни ўзинг тузилишига кўра содда ва мураккаб
эш, корейсларда бундай мақол берилиши паремаларга бўлинади. Мақоллар
уларнинг океан, денгизга, умуман сувга тузилиши жиҳатидан энг ками икки
яқин эканлиги бўлса, ўзбек тилида эса элементдан (гап бўлагидан) иборат бўлади
аравангни ўзинг торт, қуруқликка ва тугалланган фикр билдиради. Бу
нисбатан айтилган бўлиши мумкин. фикрни билдирувчи гап бўлаклари, одатда,
Келтирилган мисолларга қарама-қарши бош бўлаклар бўлади, лекин бош бўлаклар:
ўлароқ, турли тизимдаги тилларда бир хил эга ѐки кесим бўлиши паремада икки
жаранглайдиган мақоллар ҳам учрайди. элементдан (гап бўлаги) бўлиши ва улар
Масалан: икки интонацион марказга эга бўлиши
Нима эксанг, шуни ўрасан мумкин. Бош бўлакларнинг бўлиши ѐки
(ўзбекча) бўлмаслигига қарамасдан, ҳар бир гап
Что посеешь, то и пожнешь бўлаги бўлиниши шарт. Мақолларни энг
(русча) ками икки мантиқий марказ ҳосил қилади.
콩심은데콩나고팥심은데팥난다(ко Бу мантиқий марказни ташкил қилувчи

рейсча) сўзлар бош бўлак вазифасида келиши ҳам,
келмаслиги ҳам мумкин. Содда паремалар
(당신이뿌린대로, 당신은거둔다) икки ва ундан ортиқ элементлардан (гап
(корейсча) бўлакларидан) иборат бўлади. Мураккаб
Барча халқларда тафаккур паремалар эса икки ва ундан ортиқ
қонунларининг бир хил эканлиги уларда компонентлардан (қўшма гаплар таркибига
бир-бирига яқин эътиқод ва тасаввурлар кирувчи нисбий содда гапларни
мавжудлиги натижасида тузилиши билдирувчи термин) ташкил топади.
жиҳатидан бир-биридан фарқ қиладиган Демак, мақоллар гап бўлакларидан иборат
тилларда ҳам маъноси бир хил ѐки бир- бўлиб, тугалланган фикрни ифодалайди ва
бирига яқин мақол ва маталлар келиб мақоллар тугалланган гап шаклида
чиқиши мумкин. Бу мақоллар турли бўлганлиги учун улар фақат
тизимдаги тилларга хос бўлишига кенгайтирилган гаплар орқали

65