Page 38 - 3-2016
P. 38
Хорижий филология. №3, 2016 йил
(―Сўзнинг сурати ва сийрати‖, 3-10 бетлар) ижодида юқори поғонага кўтарилган эди.
ҳам китоб мазмуни ва шоир маҳоратини Улар асарларида ўтган аср Америка ҳаѐти
очиб беролмаган. Яхшиси, Шавкатнинг бутун борлиғи билан намоѐн бўлганини
ўзи ѐзган сўзбоши (―Таржимондан‖) кузатамиз. Афсус, бу романистлар ижоди,
киритилганида маъқул бўларди. Хулоса, асарларининг тилимизга ўгирилган
Шекспир, Шиллер, Гѐте, Бальзик, Байрон, таржималари ҳақида тақризлар ѐзмаган,
Лорка каби буюк адиблар асарларининг илмий тадқиқотлар ҳалигача яратилган
моҳир таржимонлар яратган нусхаларини эмас. Таниқли таржимон Амир Файзулла
ўзимизча ўзгартириб қайта нашр томонидан катта меҳнат эвазига ўгирилган
қилаверишимиз ноқулай эмасмикин, ―Сармоядор‖ романи ва унинг муаллифи
ўқувчини чалғитмасмикин. хусусида журналда каттароқ бир мақола
Ўтган 2014 йилда ―Жаҳон берилиши лозим эди. Жейн Остин ва
адабиѐти‖ журналида ҳам дунѐ унинг романи ҳақида ҳам шу каби
адабиѐтидан кўплаб асарлар таржима мазмундор мақола ѐзилиши зарур эди.
қилиниб чоп этилди. Шу ўринда Хитой ѐзувчиси, Нобель мукофоти
журналнинг наср, шеърият минтақалари, совриндори Мо Ян ижоди атрофида сўнгги
драма рукунларида ўтган йили машҳур икки йил ичида анча шов-шувлар бўлди. У
америка ѐзувчиси Теодор Драйзернинг қандай ѐзувчи, нияти нима, асарлари нега
―Сармоядор‖, инглиз адиби Жейн тўсатдан машҳур бўлиб кетди ва ҳоказо
Остиннинг ―Андиша ва ғурур‖, Фридрих саволлар ижодкорлар суҳбатидан ўрин
Клингернинг ―Фауст ҳаѐти‖, немис олди. Масалан, истъедодли ѐзувчи ва
ѐзувчиси Патрик Зюскинднинг ―Ифор‖, адабиѐтшунос Улуғбек Ҳамдам
голланд адиби Вилли Корсарнинг ―Мангу суҳбатларидан бирида шундай фикр
изтироб‖, хитой адиби Мо Яннинг билдирган эди: ―Мисол учун, яқинда
―Мусаллас мамлакати‖ романлари, Арно Нобель мукофотини олган хитой ѐзувчиси
Гайгернинг ―Қувғундаги кекса қирол‖ Мо Ян асарларини олайлик. Унга нега,
қиссаси, Грэм Гриннинг ―Ғоратгар қандай хизматлари учун мукофот берилди,
мактублар‖, Гогольнинг ―Тентакнинг деган саволга тезроқ жавоб топгимиз
ѐзишмалари‖ қиссаларининг таржималари келади. Жаҳон ОАВнинг шов-шувлари ўз
босилди. Юқоридаги таржималар орасида йўлига, биз ўз кўзимиз билан ўқиб, ўз
Драйзернинг ―Сармоядор‖, Жейн ақлимиз орқали мушоҳада қилиб кўришни
Остиннинг ―Андиша ва ғурур‖, Мо Яннинг истаймиз. Лекин хитой тилини мукаммал
―Мусаллас мамлакати‖ романлари биладиган ва уни шундай даражада
ўқувчиларда, айниқса талаба ѐшларда ўзбекчалаштира оладиган бирор моҳир
катта қизиқиш уйғотди. Сабаби, таржимонни, масалалан, мен билмайман‖.
Республикамиз олий ўқув юртларининг Улуғбек Ҳамдам ушбу суҳбатида
хорижий тиллар факультетларида инглиз таклиф қилганидек хитойча ва ўзбекчани
ва хитой тилларини ўрганаѐтган яхши биладиган ѐш таржимон Севара
талабаларда бу таржималарга қизиқиш Алижонова ва тажрибали мутаржим Амир
катта бўлди. Масалан, мен бу ҳолатни Файзулла романни ҳамкорликда таржима
Самарқанд давлат чет тиллар институти ва қилишди. Таржима ―Жаҳон адабиѐти‖
Жиззах давлат педагогика институти журналининг ўтган йилги сонларида эълон
хорижий тиллар факультетида таҳсил қилинди. Роман ҳақида таниқли адиб ва
олаѐтган талабалар мисолида кузатганман. олим Хуршид Дўстмуҳаммаднинг
Улар ―Жаҳон адабиѐти‖ журналининг ҳар каттагина мақоласи (―Разолат салтанатига
сонини иштиѐқ билан кутишади. саѐҳат‖) ҳам берилди. Бу таржима журнал
Қолаверса, ХХ аср АҚШ адабиѐтида фаолиятида бир қадар илгари силжиш
реалистик роман жанри уч буюк адиб бўлди, десак арзийди. Бу ерда ҳар иккала
Драйзер, Жек Лондон, Синклер Льюис таржимон ҳам тенг меҳнат қилгани
37
