Page 37 - 3-2016

Хорижий филология. №3, 2016 йил

романлари, ҳинд эпоси ―Панчатандра‖, ижодидан француз тилига таржималар
Гѐтенинг ―Фауст‖ фожиаси таржималари қилганимизда Шавкат ўз шеърларини
қайта чоп этилди. Турли даврларда ўзбек француз шоирлари Анри Делюи ва Жан-
тилига ўгирилган жаҳон адабиѐтининг бу Пьер Балп қаршисида маъноли ўқиб
номдор асарлари китоб дўконлари беришга ҳаракат қилгани, француз
пештахтасидан жой олди. Шу ўринда, верлибрини анча ўзлаштириб олгани ва бу
―Ўзбекистон‖ нашриѐтида ―Жаҳон борада француз шоирлари билан қизғин
шеърияти дурдоналари‖ рукнида баҳс юритгани ҳам ѐдимда. Шу боис,
адабиѐтшунос олим Эргаш Очилов Шавкат Раҳмон шеърлари французча
томонидан нашрга тайѐрланиб чоп верлибр қолипига монанд равишда
қилинаѐтган сержило муқовали ―чўнтак ўгирилди ва француз ўқувчиларига ҳам
15
китоб‖ (франц. ―Le livre de рoche‖)ларини маъқул келганди.
ҳам алоҳида таъкидлаб ўтмоқни истардим. Энди, Шавкат Раҳмоннинг
Бу серияда Шекспир, Байрон, Румий, Лоркадан қилган таржималари хусусида
Гарсиа Лорка каби бир қатор адиблар гапирадиган бўлсак, у ўша йиллари испан
ижодидан намуналар китобча ҳолида чоп шоирини ўзига кашф қилганди, унинг
қилинди. Ушбу нашрлар хусусида ижобий ижодини дастлаб русча манбалардан
ва салбий фикрлар билдирилди. Ижобий ўгирди, кейинчалик испан тилини ўрганиб
томони, бугунги ўқувчини дунѐ ва таржималарини аслият билан
адабиѐтининг номдор асарлари билан солиштирган ҳолда қайта таржима қилди.
қайтадан таништириш, унутилаѐзган Ва ниҳоят, 1989 йил Лорканинг рус
таржима асарларини бугунги ўқувчи ѐдига тилидаги академик нашрига беллаша
солиш бўлса, салбий жиҳати ўтган оладиган ўзбек тилида ҳам мукаммал
16
даврларда катта меҳнат эвазига амалга таржима нашрини тайѐрлаб чоп эттирди .
оширилган таржималарни қисқартирган Шавкат китобга Лорка шеъриятининг
ҳолда, тўмтоқ мазмунда ўқувчига ҳавола гултожи ҳисобланмиш ―Лўли
қилишда кўринади. романсероси‖ (Romancero Gitano. 1924-
Менимча, ―Жаҳон шеърияти 1927) туркимига кирган шеърлари
дурдоналари‖ рукнида чиқаѐтган мазмунига монанд ―Энг қайғули қўшиқ‖
китобчалар хусусидаги бу икки фикрда номини танлаганди. Эргаш Очилов эса
жон бор. Мана, қўлимда Лорканинг нима сабабдан китобга ―Ой тўлишган
Шавкат Раҳмон таржима қилган ва тартиб кеча‖ деб ном бераяпти. Бу номли шеър
берган ―Энг қайғули шодлик‖ (Т., 1989. Лорка тўпламларида учрамайди. Тўғри,
382 бет) китоби ва Эргаш Очилов тартиб Лоркада ―Ой қўшиқлари‖ туркими мавжуд.
берган ―Ой тўлишган кечада‖ (Т., 2014. Туркумнинг биринчи қўшиғи ―Ой
189 бет) китобчаси турибди. Ёдимда, ўтган чиққанда‖ деб номланган Эргаш Очилов
асрнинг 80-йиллари охири, қайта қуриш шу қўшиқнинг тўртинчи мисрасидаги ―Ой
деб аталган даврда Рауф Парфи, Шавкат тўлишган кечада...‖ сатрини нимагадир
Раҳмон, Усмон Азим, Хуршид Даврон, китобга сарлавҳа тарзида танлаган.
Муҳаммад Раҳмон каби шоирлар ғарб ва Ваҳоланки, шоир-таржимон танлаган
шарқ шеъриятидаги авангард оқимларга биринчи ном кейинги нашрда ҳам қолиши
катта қизиқиш билан қараб, верлибр ва зарур эди. Сабаби, Лорка шеърияти
хакку қолипида шеърларни тилимизга Шавкат Раҳмон таржимасида ўзбек
таржима қилишга ва ўзлари ҳам шу йўлда ўқувчисига маълум ва маъқул бўлиб
шеърлар машқ қилишганди. Шавкат қолган. Иккинчи нашрга ѐзилган сўзбоши
Раҳмон айниқса испан ва француз
шеъриятига катта қизиқиш билан қарарди.
15
Федерико Гарсиа Лорка. Энг қайғули шодлик.
Биз, шоир Ҳамид Исмоилов билан бирга Шеърлар ва достон. - Тошкент: Адабиѐт ва санъат
юқоридаги қаламкаш дўстларимиз нашриѐти, 1989. 327 бет.

36