Page 34 - 3-2016

Хорижий филология. №3, 2016 йил

жараѐнида муаллиф аниқ мисол ва таржима асослари ва назариясининг
фактларга таяниб иш тутгани кўриниб амалда қўллаш усулларидан баҳраманд
турибди. Ҳатто, муаллиф немис тилининг бўлишлари учун ѐрдамчи қўлланмадир‖,
академик луғатларида келтирилган уч дея берган ваъдалари унда ўз ифодасини
мингга яқин символик сўзларни ўрганиб, топмаган.
улардан бадиий асар матнида энг кўп Қўлланмада таҳлил учун танланган
қўлланилган уч юзтага якинини тадқиқот ўн тўққиз таржиманинг фақат тўққизтаси
объекти тарзида таҳлил қилган, уларнинг инглиз тилидан ўзбек тилига ва ўзбек
таржимада берилиш ҳолатларини тўғри тилидан инглиз тилига ўгирилган
баҳолай олган. Шунингдек, муаллиф асарларни ташкил этади, холос.
рисолада юздан ортиқ немис, рус ва ўзбек Қўлланмадаги ―Қиѐсий таҳлилни
тилларида чоп қилинган назарий, бадиий ўрганамиз‖ рукнида ѐзилган мақолалар
манба ва луғатларга мурожаат қилади. ҳам назарий жиҳатдан саѐз, мазмунан бўш
Хулоса, ушбу рисолани 2012 йил таржима эканлиги кўзга ташланади. Масалан,
назариясига бағишлаб яратилган арзигулик қўлланманинг 49-52 саҳифаларида Роберт
тадқиқот десак муболаға бўлмайди. Бѐрнс (Бѐрнст эмас – М.Х.) ―A Red, Red
Яна бир нашр, таржимашунос Rose…‖ (―A red red rose‖ эмас – М.Х.)
Гулноза Одилова ва талаба Умида шеърининг Ўзбекистон халқ шоири
Маҳмудова томонидан тайѐрланган ―Ўзбек Муҳаммад Али таржимаси таҳлилга
таржимонлари ва бадиий таржималар‖ тортилган. Ушбу шеърнинг Р. Бѐрнс
(Тошкент: ―Янги аср авлоди‖, 2012. 116- асарларининг Лондон нашрида ѐзилишига:
бет) номли ўқув қўлланмадир. Ушбу O my Love’s like a red, red rose,
қўлланма таниқли таржимашунос олим, That’s newly sprung in June.
профессор Жуманиѐз Шариповнинг 1972 O my Love’s like the melodie,
йил нашр қилинган ―Бадиий таржималар That’s sweetly play’d in tune.
ва моҳир таржимонлар‖ китобига қиѐсан ѐки қадимги инглиз тилидаги
ѐзилган, унинг давомига ўхшаса-да, нашрлари ҳолатига:
мазмун жиҳатидан у билан беллаша O my Luve’s like a red, red rose,
олмайди, албатта. Жуманиѐз Шарипов That’s newly sprung in June:
китобида ўтган асрнинг 70 йилларига O my Luve’s like the melodie,
қадар қалам тебратган таниқли адиб ва That’s sweetly play’d in tune.
таржимонларнинг ижодий портретлари эътибор қаратайлик. Қўлланмада
илмий аснода яратилган эди. Юқоридаги муаллифлар инглизча матнни ўзларича
қўлланмада эса муаллифлар сўнгги қирқ ―кашф‖ қилиб ѐзишганлари кўзга
йил мобайнида таржима амалиѐти билан ташланади. Натижада, Роберт Бѐрнс
машғул бўлиб келаѐтган таниқли адиб ва шеърининг аслиятда учинчи хато
таржимонлар ҳамда бир-икки асар кўриниши юзага келган.
таржима қилиб ўқувчи назарига тушган O, my luve is like a red, red rose,
мутаржимлар фаолиятига бир мақомда That’s newly sprung in June;
таъриф берадилар, бир саҳифадан иборат O, my luve is like a melodie,
бўлган мақолаларда улар ҳаѐти ва ижоди That’s sweetly play’d in tune.
хусусида библиографик маълумот Мақола давомида эса, шеърнинг
келтириб ўтишади. Афсусланарли томони моҳир рус шоири ва таржимони Самуил
шундаки, қўлланма тузилиши ва мазмун Маршак таржимаси муаллифлар
жиҳатидан бугунги кун олий таълим томонидан танқид қилинади. ―Муҳаммад
тизими дастури талабига ҳам жавоб Али аслиятдан хабарсиз бўлгани учун ҳам,
беролмайди. Ваҳоланки, муаллифлар С.Маршак матнига суянишдан бошқа
қўлланманинг аннотациясида: ―Ушбу иложи бўлмаган ва чор-ночор унинг
китоб бўлажак таржимонларга бадиий йўлини такрорлаган‖ (52-бет), деган

33