Page 33 - 3-2016
P. 33
Хорижий филология. №3, 2016 йил
ўринлидир. Чунки, тўпламдан ўрин олган О.Шарофиддинов, Э.Воҳидов, А.Орипов
Чўлпон, Ойбек, Эркин Воҳидов, Абдулла каби етук адибларнинг таржимонлик
Орипов каби ўндан ортиқ шоир маҳорати хусусида ҳам сўз юритишган.
шеърларининг таржималари асл нусхаси Қўлланмада таржиманинг лексик,
билан ѐнма-ѐн берилгани ўзбек тилидан грамматик ва лингвопоэтик муаммолари
инглизчага шеърий таржима амалиѐтидан хусусида ҳам назарий фикрлар билдириб
талабаларга сабоқ беришда қўл келади. ўтилган. Аммо, ―таржиманинг стилистик
Бундай нашрлар янада кўпайса фойдадан жиҳатлари, психолингвистика,
холи бўлмасди. этнолингвистика, прагматика, луғат билан
Энди, ўтган 2012-2013 йилларда ишлаш ва матнга боғлиқ томонлари
чоп этилган таржима назарияси ва муаллифлар эътиборидан четга қолган‖
амалиѐтига оид нашрларга тўхталайлик. (А.Абдуазизов, Ғ.Боқиева). Ваҳоланки,
Тўғриси, ўтган икки йил ичида таржима таржима назариясининг бу жиҳатлари
назариясига бағишланган жиддий ҳозирда хорижий тилшунослар томонидан
монографик тадқиқот эълон қилинмади. чуқур ўрганилмоқда, дарслик ва
Мавзуга доир бир неча қўлланма ва рисола қўлланмаларда кенг ѐритилиб берилмоқда.
чоп этилди, холос. Улар орасида таржимон 2012 йил ѐш тадқиқотчи Шукурали
ва таржимашунос олимлар И.Ғафуров, Атоевнинг ―Немис тилидан ўзбек тилига
О.Мўминов, Н.Қамбаров томонидан (таржимада – М.Х.) символик
ѐзилган ―Таржима назарияси‖ (Тошкент: воситаларнинг берилиши‖ (Тошкент:
―Тафаккур бўстони‖, 2012, 215 бет) ўқув ТДПУ, 2012, 122 бет) номли рисоласи
қўлланмасини алоҳида таъкидлаб ўтмоқни нашр қилинди. Маълумки, бадиий асар
истардик. Муаллифларнинг назарий ва матнида образли ва тасвирий-ифодавий
амалий билимлари ҳамда бой тажрибалари воситалар ҳамда поэтик символларнинг
асосида яратилган ушбу қўлланма олий қўлланиши борасида хориж (А.Ф. Лосев,
ўқув юртлари талабалари ва фан И.Лагутина, Ц.Тодоров, В.Тэннер ва
ўқитувчилари учун зарурий манба бўлиб бошқ.) ва ўзбек (Ў.Юсупов, Ш.Турдимов,
хизмат қилади. Қўлланманинг мазмуни ва М.Жўраев, Х.Раҳимов ва бошқ.) олимлари
моҳияти ҳақида профессорлар томонидан қатор тадқиқотлар яратилган.
А.Абдуазизов ва Г.Боқиеванинг ижобий Аслият матнидаги поэтик символларнинг
тақризи ҳам эълон қилинди (Қаранг: Ўз таржимада сақланиши ҳам муҳим аҳамият
АС, 2012, 12 сентябрь). касб этса-да, аммо бу масаланинг ечимига
Дарҳақиқат, қўлланма ўтган бағишланган назарий тадқиқотлар ўзбек
асрнинг 70-80 йилларида шаклланган таржимашунослигида яратилган эмасди.
жаҳон таржимашунослик илми назарияси Шу жиҳатдан Ш.Атоевнинг ушбу
андозасида яратилган бўлиб, муаллифлар рисоласи таржимашунослик илмида
ўз фикрларини Ж.Кэтфорд, Ю.Найда, маълум даражада назарий манба бўла
Р.Якобсон, А.Фѐдоров, Л.Бархударов, олади. Рисолада асосан немис адабиѐти
В.Комиссаров, А.Швейцер, Ғ.Саломов намояндалари И.В. Гѐте, Ф.Шиллер,
каби олимларнинг назарий тезисларига С.Цвейг, Г.Манн, ака-ука Гриммлар
таянган ҳолда баѐн қилганлар. Таҳлил асарларида учровчи символларнинг
жараѐнида муаллифлар манба сифатида билвосита ва бевосита таржима жараѐнида
Қуръони Карим ва Ҳазрат Навоий берилиши принциплари кузатилади.
асарларининг таржималари, буюк рус Муаллиф дастлаб поэтик символларнинг
ѐзувчиси Л.Н. Толстой романларининг немис ва ўзбек тилларидаги ҳолатини
ўзбек тилига ўгирмаларига мурожаат қиѐсий таҳлил ва тавсиф этиб, ишнинг
этишган. Шунингдек, А.Қодирий, Чўлпон, асосий қисмида уларнинг немис тилидан
Ойбек, А.Қаҳҳор, М.Исмоилий, ўзбек тилига таржимада берилишини
М.Шайхзода, Миртемир, таҳлил ва тадқиқ этади. Рисолани яратиш
32
