Page 42 - 4-2016

Хорижий филология. №4, 2016 йил

fortune отларида мужассам бўлган happy ва Хуллас, таъкидлаш мумкинки,
happiness сўзларида ҳам акс этади. (Happy биринчидан, инсоннинг ўз тақдирига
is he that chastens himself; Happy is he that is баҳолаш муносабати бахт ғояси
happy in his children; Happy is the country кўринишида реаллашади, у ўзида ―бахт‖ ва
which has no history; He who leaves his ―бахтсизлик‖ ҳиссиѐтига хос базавий
house in search of happiness pursues a концептини ифода этади. Иккинчидан,
shadow;), другие же получают лишь ўзида ―бахт‖ ва ―бахтсизлик‖ ҳиссиѐти
объективную интерпретацию (Happy is he концептларини ифода этадиган бахтнинг
who knows his follies in his youth; Happy is лингвомаданий ғояси этномарказлашган
he whose friends were born before him; семантик тузилма бўлиб, умумий ва
Happy is that child whose father goes to the шахсий муносабатлардаги инсоннинг
devil; Happy is she who marries the son of a миллий ўзига хос ахлоқий усулини
dead mother; Happy/blessed is the bride the аниқлаб келади. Учинчидан, ―бахт‖
sun shines on, and happy the corpse the rain концепти дунѐнинг лисоний қиѐфаси
rains on. аксиологик ментал бирлиги сифатида
Келтирилган мисоллар кўрсатадики, қуйидаги базавий фикрларни тақдим
luck ва happiness сўзлари турли ўзакка эга қилади: ―тақдирнинг мойиллиги‖; ―омад‖,
бўлса-да, этимологик нуқтаи назардан улар ―интенсив хурсандчилик‖; ―ҳаѐтнинг
бир семантик ―тақдир‖ моделини ҳосил ижобий баланси‖; ―ҳаѐтдан қониқиш
қилиши кузатилади. ҳисси‖; идеалнинг ҳиссий эмоцинал шакли
Инглиз тилидаги ―БАХТ‖ бўлса, ―бахтсизлик‖ концепти эса:
тушунчасининг семантик белгиларининг ―омадсизлик‖; ―ғам‖; ―кулфат‖; ―оғир
кўпчилиги этноспецифик нуқтаи назардан ҳодиса‖; ―оғир нохуш ҳолатлар‖; инсонга
талқин этилади ва бу тушунча бевосита чуқур руҳий оғриқ, азоблар беради.
―оила‖ концепти билан вербаллашади. Бу Тўртинчидан, бахт ғояси тарихий
тушунча ҳам бевосита ―ОИЛА‖ концепти эволюцион ва ўзгарувчан характерга эга,
билан боғлиқ бўлиб, ўз навбатида болалар, бу нарса матнларнинг ҳар хил шаклда
уй, эр ва хотин каби сўзлар билан ўзига хос хусусиятларида ифодасини
вербаллашади. Масалан: Happy is he that is топади. Бешинчидан, ―бахт‖ ва
happy in his children; He who leaves his ―бахтсизлик‖ дуаллик концептларининг
house in search of happiness pursues a қиѐсий лингвомаданиятларда ўхшашлиги
shadow; A deaf husband and a blind wife are паремиология ва метафорада ҳам
always a happy couple; Call no man happy till кузатилади.
he dies. My happy father died / When sad Умумий планда ―бахт‖ концепти
distress reduced the children‘s meal инглиз тилида қуйидаги компонентларни
(Wordsworth); Sweet sleep Angel mild, / қамраб олади: 1) ѐқимли вазият, 2)
Hover o‘er my happy child (Blake); She is жисмоний соғлик, 3) ижобий психологик
happy in her new life (Sheldon). ҳолат, 4) ҳис-туйғуларнинг ижобий
Инглиз ва ўзбек тили бадиий кўриниши, 5) турмуш тарзидан
матнларида баъзан шуни қайд этиш индивидуал қониқиш ҳосил қилиш, 7) эр-
керакки, бахт-омад концептининг меҳр- хотин (оила) муносабатларининг ижобий
оқибат, муҳаббат-садоқат каби концептуал кўриниши, 8) иқтисодий барқарорлик, 9)
маънолари билан яқинлиги каби юрак- тинчлик ва тотувлик, 10) ижтимоий
қалб, кўнгил, дўстлик каби туйғуларга ҳам муҳитда омадли фаолият, 11) севги,
қисман алоқадорлик томони борлиги муҳаббат, 12) турмуш тарзидан тўлалигича
сезилади. Бизнингча, аслида уларнинг ҳар қониқиш ҳосил қилиш ва розилик, 13)
бирида ўзига хос туйғу аломатлари истак-хоҳишнинг амалга ошиши, 14)
мавжудлигини кузатдик. оптимистик қарашлар, 15) вақтинчалик
ҳис-туйғудан қониқиш ҳосил қилиш.

41