Page 38 - 4-2016

Хорижий филология. №4, 2016 йил

луғатларида келтирилган маъноларига изоҳли луғати, 178-179]. Эл боқса, бахтинг
эътибор қаратишни жоиз деб топдик. кулар, Эл боқмаса, тахтинг қулар.
happiness n. the state of being happy: Her Инглиз ва ўзбек тилларида инсон
face was glowing with happiness. They found туйғуларини ифодаловчи тушунчалар
happiness together at last. ҳисобланган “happiness‖, ―бахт”
happy. adj. (comparative happier, лексемалари саналади. ―Бахт‖ лексемаси
superlative happiest) 1 feeling pleased and концепт сифатида ўзига хос инсон
cheerful, often because something good has туйғуларини англатса-да, муҳаббат,
happened to you ANT unhappy, sad: He was дўстлик, севги ва шу каби бошқа
a happy child. I’ve never felt happier in my концептуал тушунчалар билан ҳам
life. I’m happy (that) everything worked out боғланади.
in the end. I don’t think he was too happy Инглиз ва ўзбек лингвомаданиятида
about having to stay late. ―бахт‖ концепти фарқланишида маданий,
2 be happy to do sth to be willing to do ахлоқий жиҳатлар муҳим аҳамият касб
something, especially to help someone else: этади. Бундан ташқари тарихий тажрибага
I’ll be happy to answer questions later. 3 a асосланган ҳамда ушбу халқларнинг
happy time, place, etc. is one that makes you ҳаѐтидаги, турмушидаги психологик ва
feel pleased or happy: Those were the ментал ҳолатларини ҳам акс эттиради.
happiest years of my life. They had a very Ўзбек маданиятида ―бахт‖ концепти
happy marriage. 4 [not before noun] satisfied кўпроқ жамоавий, яъни қон-
or not worried: Amy was not very happy with қариндошчилик, маҳалла-қўшничилик
their decision. 5 Happy Birthday/ New Year муносабатлари билан ҳам бевосита
etc. used as a greeting, or to wish someone алоқадор саналса, инглиз маданиятида бу
good luck on his/her BIRTHDAY or a special индивидуал кўринишга эга. Хусусан,
occasion [Longman Dictionary of American инглиз тилидаги ―happy‖ сўзи маълум
English, 476]. вазиятда роҳатланиш концептига ҳам
БАХТ- (форс тилидан ўзлашган- яқинроқ хусусиятни касб этади. Бу ўз
тақдир, насиба, улуш). 1. Кишининг ўз навбатида ―ѐшлик‖, ―роҳат‖, ―завқ‖ каби
фаолияти натижаларидан, ҳаѐтда қўлга ижтимоий кўринишларни ҳам ифода этади.
киритган ютуқларидан тўла қониқиши, Шунингдек, ушбу ―happy‖ сўзи инглиз ва
яшаш тарзидан мамнунлиги, муайян америка маданиятида ижобий муносабат,
мақсадга етгани, орзу-умидининг ният билдириш, тилакларни ифода этувчи
ушалиши сифатида намоѐн бўладиган воситалардан бири бўлиб ҳам хизмат
маънавий-ахлоқий тушунча. 2. қилади.
Ҳаѐт(турмуш)дан тўла мамнунлик ва Мазкур концепт фақатгина
беармонлик ҳолати; саодат, қут. Меҳнат- ижтимоий турмуш тарзи, маънавий-
бахт келтирар (мақол). Бахти кулмоқ (ѐки ахлоқий кўринишарни ифода этибгина
очилмоқ)- бахтиѐр ҳаѐтга, хушнуд онларга қолмасдан, миллатнинг қадриятларини ҳам
эришмоқ; бахтли, бахтиѐр бўлмоқ. акс эттирувчи тушунча сифатида қабул
Бахтинг очилсин ѐки бахтингни берсин- қилиш мумкин. Шунинг учун ҳам, мавҳум
ѐшларга муҳаббат ва ширин оилавий бўлган концептлар нафақат назария, балки
турмуш тилаш шакли. Бахти қора (қаро)- турмуш тарзи масалаларини ҳам қамраб
турмушдан ѐлчимаган; бахтсиз. 3. Омад, олиши [3, 145] таъкидланади.
толе; иқбол. (бахтига, бахтимизга-содир Лингвомаданий концептлар нафақат
этилган ѐки этиладиган воқеа-ҳодиса, бирор ҳалқ ѐки миллатнинг умумий
ҳаракатнинг кўнгилдагидек бўлиши, бахти қарашлари остида, балки жамият билан
кулмоқ(чопмоқ)-омади чопмоқ, бахти ҳамнафас амал қилади. Бу эса
очилмоқ-оилали бўлмоқ ) [Ўзбек тилининг концептларнинг мазмун ва шакллари

37