Page 66 - 4-2016

Хорижий филология. №4, 2016 йил

ва қарама-қаршиликларга алоҳида эътибор терминларини ўзаро алмашувчан ҳодиса
қаратиш имконини беради. сифатида таъкидлайди[17, 897]. Лонг ва
Таърифлар ѐ сўзловчининг мақсадига Грессер Мартениеудан кенгроқ маънода
ѐки томошабин талқинига қаратилган таърифлайди. Улар икки нарсани: талқин
бўлади. Бергер ҳажвни ―номувофиқ алоқа ва мақсадни бирлаштиради. Улар ҳазилни
ѐки маънони келтириб чиқарадиган атайин кулгини уйғотувчи ҳодиса
мулоқотнинг махсус тури ва шу йўл билан сифатида изоҳлайди. Лонг ва Грессер
кулгини келтириб чиқаришдир‖ деб ҳажвни эса бошқачароқ таърифлайди.
таърифлайди[13, 113-115]. Бергернинг Уларнинг фикрича, ―ҳажв бу кулгили ѐки
кулгини таърифнинг бир қисми сифатида кулгили бўлиш учун мақсадли ѐки атайин
талқин этиши унинг таърифида қилинган ѐки бажарилган ҳар қандай
томошабиннинг талқини муҳимроқ деб нарса‖дир. Таққослаганда эса, ҳазил
ҳисобланишини билдиради. атайин кулгини уйғотиш учун айтилган
Виник сўзловчининг мақсадига ѐки қилинган ҳодиса сифатида
эътиборини қаратади. Унинг ҳазилга изоҳланади[17, 37].
берган таърифига кўра, ―ҳазил сўзловчи Демак, юқоридаги манбалардаги ва
томонидан аниқ билдириладиган турли соҳа олимларининг ҳажвга берган
сўзамонлик ва кулгини мақсад қилган таърифларини ўрганиб чиқиб, биз
мулоқотнинг бир туридир‖[14, 124-128]. ўзимизнинг ҳажвга берадиган изоҳимизни
Ҳажв бўйича Виникнинг эмас, балки таклиф этишимиз мумкин. Ҳажв бу –инсон
Бергернинг таърифи кўроқ муваффақиятли табиатига хос ҳодиса бўлиб, у ҳаѐтда
чиққан. Таърифларда сўзловчининг учрайдиган турли қизиқарли воқеалар,
мақсадидан кўра кўпроқ томошабинни бир-бирига ўзаро номувофиқ ҳодисалар
муносабатига эътибор қаратилмоқда. содир бўлиши натижасида юзага келадиган
Мартени ўзининг таърифида икки жараѐн бўлиб, у инсонга тасир этиш
элементни бирлаштиради. Унинг кучига эга. Бу тасир икки хил кўринишда:
изоҳлашича, ―ҳажв ҳар қандай бир-бирига салбий ва ижобий бўлиши мумкин. Ҳаѐтда
алоқадор томонлар томонидан кулгили деб содир бўладиган қизиқарли воқеаларга
тушуниладиган ҳар қандай мулоқот нисбатан кулиш инсонга ижобий таъсир
инстанцияси бўлиш учун умумий тарзда қилиши мумкин ва, аксинча, инсонлар
талқин этилади‖[15-120]. Бу борада бир-бирларининг ҳато ва камчиликлари,
сўзамонлик, ҳажв ва ҳазил ўртасидаги бир- нуқсонлари устидан кулиш эса табиий
бирига тўғри келишликка эътибор қаратиш равишда салбий тасир кучига эгадир.
муҳимдир. Дункан ҳазил ва ҳажв
Aдабиѐтлар:

1. Chairo D. et al., 2010, Translation, humour and literature. London.
2. Белинский В.Г. Собр. соч. В 3-х т. Е.I, 1948, с.238
3. Чернышевский Н.Г. Полн. собр. соч. T. II. M., 1948, c. 185-186.
4. Ўзбек тилининг изоҳли луғати. ―Ўзбекистон миллий энциклопедияси‖ давлат илмий
нашриѐти. Тошкент, 2007. 5-жилд.477-бет.
5. Macmillan For Advanced Learners. Printed and bound in Malaysia, 2010. p. 740.
6. Hornby A.S. Oxford Advanced Learner‘s Dictionary. Oxford University Press. P. 761
7. Attardo S., 1994, Linguistic theories of humour. Berlin, New York: Mouton de Gruyter, p. 3
8. Ross A., 1998, The language of humour. London: Routledge. P. 6.
9. Palmer J., 1994, Taking humor seriously. London: Routledge. P. 3.
10. Tisgam Kh. H. Translating Cultural Humour: Theory and Practice. 1–15. Web. 12 Feb 2015.
11. Вацлавик П., Бивии Д., Джексон Д. Прагматика человеческих коммуникаций:
Изучение паттернов, патологий и парадоксов взаимодействия. // Пер. с англ. А.

65