Page 65 - 4-сон 2018 йил

Хорижий филология №4, 2018 йил

қўпол-ота; қизни узоқ юртларга олиб — заиф ва тушкунликка тушган олам
кетишга ваъда берган соҳибжамол (―қашшоқлик ва турғунлик‖, ―эзилган,
шаҳзода. Бироқ эртакнинг схемаси бироқ миннатдор ирландлар‖ (1, 37)),
Дублиннинг очофат ҳаѐти туфайли барбод континент — ҳукмронлик олами (―бойлик
бўлади. Унинг қуршовидан қаҳрамон ва техника‖).
чиқиб кетишга ожиз. Ҳаракат йўналиши ҳам (―ҳукмдор
―Пойгадан сўнг‖ ҳикоясида ҳам олам‖) ҳикоянинг бошида берилган:
шундай танлов вазияти тасвирланган. ―Машиналар Дублинга томон елди‖ (1, 37).
Унинг қаҳрамони ―йигирма олти Бу икки оламнинг учрашувидаги асосий
ѐшлардаги йигит‖ (1, 38), яъни эркак киши воқеалар айнан ўша жойда бўлиб ўтади ва
танлов ѐшида, Англия ва Ирландияда учрашув лаҳзаси Дублин учун изсиз
ўқишларини тугатганидан кейин, реал кетмайди: ―Ўша оқшом Дублин пойтахт
ҳаѐтни бошлайдиган ѐш. шаҳар ниқобини кийди‖ (1, 41).
Агар ―Эвелин‖да ўқувчи кўз ўнгида Қаҳрамонларнинг ҳаракатга келиши,
ѐш қиз, аѐллар гавдалантирилса, юқорида эслатилган ҳикоядаги икки
―Пойгадан сўнг‖ ҳикоясида ҳаѐтга қадам оламнинг ўзаро яқинлашиши билан вақт-
қўяѐтган йигит, эркаклар ҳақида ҳикоя макон тавсифидаги ўзгариш динамикаси
қилинади. қуйдигича: кундуз куни — пойга
Ҳикоя қаҳрамони ўқувчига катта машиналарида қисқа муддатли сайр,
байналмилал даврада намоѐн бўлади: икки кўчада пиѐда айланиш ва меҳмонхонада
нафар француз, венгр, кейинчалик уларга тушлик, тушлик пайти сиѐсат ҳақидаги
инглиз ва америкалик қўшилади. Уларнинг тортишувлар, ―Инсоният‖ шарафига
қайси миллатга мансублиги алоҳида кўтариладиган қадаҳлар туфайлигина,
таъкидланади. Ҳикояда иштирок этадиган жанжалга айланиб кетмасди; кечқурун:
шахслар структурасида нисбатан ―хушбўй тутуннинг енгил булути‖да
муҳимроқ боғловчи восита уларнинг Стивин-Грин паркида сайр (1, 41),
миллий белгиларидир. Ҳикояда миллийлик ―одамлар тўдалари ѐнидан, \...\
қаҳрамонларнинг бир-бирига тобелигини қўнғироқчаларнинг қувноқ жаранги
ва уларнинг ҳаѐтдаги ютуқларини остида‖ (1, 41) автомобилда сайр,
белгилаб беради. Кингстаун вокзалигача поездда сайр;
Ушбу матннинг маконий оқшом ва эртаси куни тонгда: қайиқда
структурасида воқеалар рўй берадиган сайр, яхта каютасида кечки овқат ва қарта
Ирландия, Дублин, гарчи етакчи ўринни ўйини.
эгаллаган бўлса-да, бошқа мамлакатлар Ёшларнинг кўнгилли сайрлари турли
қуршовида намоѐн бўлади ва ўзига хос шаклдаги ҳаракатлар (ва шунга мувофиқ
европа контекстидан жой олади. Ҳикояда тезликнинг ўзгариши) билан алмашиниб
тасаввурдаги эмас, балки қиѐслаш учун туради, улар олами ниҳоятда серҳаракат,
реал маконий истиқбол, имконият пайдо жўшқинликка тўла. Қаҳрамонлар берк, тор
бўлади. маконга тушиб қолишганда (меҳмонхона
Воқеалар автомобиллар пойгаси хонаси, меҳмонларга аталган макон)
тасвири билан бошланади. Айни шу тасвир уларнинг муносабатлари кескинлашади,
орқали икки макон: Ирландия ва очиқ жойда улар ҳаѐтдан баҳра оладилар.
континентнинг (Европа) қарама- Жойс тасвирида алоҳида воқеа —
қаршилиги кўрсатилган. (―Инчикор яхта, бу жой очиқ денгиздаги ѐпиқ, берк
қирининг ўркачида, йўлнинг икки макон. Унинг каютасида, конфлитнинг
томонида, томошабинлар қайтиб келаѐтган алоҳида шакли, қарта ўйини бўлмоқда.
машиналарни кўриб завқланиш учун ―Иштиѐқ тобора аланга олаѐтир ва ўртага
гуруҳ-гуруҳ бўлиб йиғилишган ва ушбу банкнотлар ташланди‖ (1, 42). Ва
қашшоқлик, турғунлик канали бўйлаб Ирландия вакили, Жимми учун, бу
континент ўзининг бойлигини ва қартабозлик тўқнашуви моҳиятан сиѐсий
техникасини кўз-кўз қиларди‖. Ирландия баҳс-мунозара. Баҳсда Жимми ўзининг

64