Page 69 - 4-сон 2018 йил

Хорижий филология №4, 2018 йил

эттирди: Учта шеърлар китоби (1878), бўлади. Унинг шеърияти поэзиянинг
апокрифик трагедиялари: ―Иуда умумқабул қилинган мезонларига мос
Маккавей‖, «Пандора ниқоби» (1875), келавермайди: унда романтизм ҳам,
«Керамос» («Keramos and other Poems», сентиментализмга хос унсурлар кўп
1878) ва ниҳоят лотин тилидаги «Ultima учрайди ва шу билан бирга унинг
33
Thule» шеърий тўплами. Сўнгги асарига асарларига чуқур дидактизм ҳам хосдир.
шоир Горацийдан эпиграф танлайди: Шунингдек, Лонгфелло шеърияти халқона
―Менга соғлиқ берсин, ютуқларимга ва илмий-китобий жиҳатларга ҳам бойдир.
қувонмоқ учун, шарманда қилмай Агар адиб ижодининг тарихий тадрижини
кексалик, онгим панд бермасин, жаранглаб кузатсак, романтизмдан реализмга ўсиш
лирам‖. ―Микеланжело‖ номли сезилади. Аммо умрининг сўнгида илк
тугатилмаган асарида Шекспирнинг ижодида бўлгани каби яна романтик
―Бўрон‖ фожиасида бўлгани каби кайфият, Ўрта асрлар афсоналари ҳамда
санъаткор учун асосий муаммо – ҳаѐт ва христианлик мавзулари катта ўрин
ижод муносабати масаласи тасвирланади. эгаллайди.
Етмиш йиллик юбилейи кенг тантана Лонгфелло ҳеч қайси адабий оқим,
билан нишонлангандан бир ой ўтиб мактаб ѐ бирон бир йўналишга мансуб
Лонгфелло вафот этади. бўлмасада, бироқ унинг ижодида
Ижодининг табиати. Лонгфелло ўз ―бостонликлар мактаби‖ таъсири уфуриб
даврининг энг билимли кишиларидан бири туради.
бўлиб, замонавий ўн иккита Европа Лонгфелло шеърияти мавзу, мазмун
тилларини, қадимги юнон, лотин, гот, ва оҳангдорлик жихатдан жуда универсал.
провансаль тилларини чуқур ўрганган , Авваламбор, у панд-насихатга
кўплаб халқларнинг адабиѐтини ҳам йўғрилган. Ўзи ўта тақводор инсон бўлган
билувчи серқирра қомусий ижодкор эди. шоир, китобхонини ҳам диндорлар
Лонгфелло насри. «Гиперион» орасидан қидиради, асарларга диний
(Hyperion) 1839 ва «Кавана» (Kavanagh) қўшиқлар йўсинида тез хотирада қолувчи
1849 романлари унга шуҳрат келтирмайди, ном беради, ўзини устоз хисоблайди
зеро у кўпроқ катта шоир сифатида (―Ҳаѐт псалмаси‖, ―Тун мадҳияси‖), у
танилган эди. Шунингдек, тажриб тарзида ҳатто фалсафий оҳангдаги афоризмлардан
ѐзган драматургия ҳам адиб иқтидорини фойдаланганида ҳам оддий ва соддаликни
намоѐн қила олмади.‖Испан талаба‖ (1843) сақлашга уринади:
номли романтик пьесаси Сервантеснинг Турмуш жанглари майдонида,
―Лўли қиз‖ асари мотивларига асосланган Ҳар кунлик турмуш ташвишида –
бўлиб, саҳнага мослашмайди, сюжет ва Қул эмас, жўмард бўл,
характерлар жадаллиги сустлик Кўксинг жангда тобланган! (―Ҳаѐт
қилади.Ватани тарихи мавзусида қаҳрамонликдир‖)
яратилган айрим асарлари нисбатан Бироқ шоир панд-насиҳатлари тор
муваффақиятли чиқади. ―Жон Эндикот‖ ва доирада бўлмасдан, аксинча, кенглик ва
―Гайл Корей, Сэйлемлик фермер‖ чексизлик таассуротини қолдиради. Шоир
пьесалари ―Англиянинг янги ҳаѐти инсон кучига ишонади, унга ҳаѐтини
фожиалари‖ (1868) номи билан жамланиб шундай қуришни таклиф этади:
чоп этилади; улардаги воқеалар ХVП Замонлар қуми аро
асрда, ―жодугарларни овлаш‖ замонасига Бизнинг изимиз ҳам қолсин.
тўғри келади. Адиб уларда диний Лонгфелло шеърларида индиви-
фанатизмни қоралаб, бағрикенгликни дуаллик қобиғида беркиниш йўқ – у шоир-
тарғиб қилади. ватанпарвар, шу сабабли ўзини халқи
Ижодкорнинг том маънода улкан билан уйғун кўради ва шунга интилади:
иқтидори шеърият соҳасида намоѐн Барчамиз – тақдир меъмори
Шул сабаб замон деворига
Ё кураш мардлигини,
33
«За пределами» (лат.).
68