Page 68 - 4-сон 2018 йил

Хорижий филология №4, 2018 йил

1846 йилда ―Брюгге минораси ва яратилган Гартман дер Ауенинг ―Бечора
бошқа шеърлар‖ («The Belfry of Bruges») Генрих‖ номли достонининг қайта
тўплами эълон қилинади ва унга шоирнинг ишланган вариантидир. Ўша йиллар
севимли ―Ўқ ва қўшиқ‖ асари ҳам машҳур ―Гаявата ҳақида қўшиқ‖ («The
киритилган эди. Тез орада Америка Song of Hiavatha», 1855) достони
адабиѐтининг эътиборга молик илк асари яратилади, ―Майл Стендиш совчилиги‖
―Евангелина‖ («Evangeline», 1847) («The Courtship of Miles Standish») номли
яратилади, унинг сюжетини Лонгфеллога шоир аждодлари романтик тарзда
дўсти Готорн айтиб берган эди. Бу асарга улуғланган достон пайдо бўлади. Шоир ўз
кейинчалик кўпдан кўп тақлидий асарлар аждодларини қадимги юнонлар қиѐфасида
яратилади, пародиялар ѐзилади. Бу асарида тасвирлайди – улар салобатли одмилик,
Лонгфелло бадиий адабиѐтнинг абадий олижаноблик патриархал аҳлоқ эгалари
мавзуларидан бирига мурожаат қилади; сифатида гавдаланади. Эпик монументал
севги мавзусига антик адабиѐтда ҳам, оҳангни ушлаб туриш учун шоирга
рицарлик романларида ҳам, Шекспирнинг мифологик образлиликка хос гекзаметр
―Рамео ва Жульетта‖сида ҳам мурожаат шеърий қолипига мурожаат қилишга тўғри
қилинган. Гекзаметр вазнида пуританларча келади.
талаб ва қатъият билан тарбияланган Шоирнинг 1858 йил ―Кўчманчи
Евангелина тўй оқшоми аскарликка олиб қушлар‖ («Birds of Passage») номли лирик
кетилган қайлиғидан ажралади. Уни тўплами эълон қилинди. Бу тўплам
урушдан излаб кетган келин, узоқ сарсон- Лонгфелло ижодининг чўққиси
саргардонликдан сўнг харбий госпиталдан хисобланади. Шеърлар ҳақиқатан
ўлим арафасида ярадор аҳволда топади. ижтимоий мавзулари жиҳатидан чуқур,
Ўттиз йил мобайнида мазкур асарнинг сермазмун ва фалсафий, ўта таъсирчан.
сентиментал ва таъсирли воқеаларга бой Лонгфеллонинг оилавий ҳаѐти
бўлганлиги сабаб америкалик иккинчи рафиқасининг фожиали
китобхонларнинг энг кўп ўқилган севимли ўлимидан сўнг оғир кечади: ундан беш
асарига айланган эди. фарзанд қолади.
Лонгфелло насрда ҳам ижод қилди. У 1863 йил ―Йўл ѐқасидаги меҳмонхона
―интеллектуал роман‖ намунаси бўлган ҳикоялари‖ («Tales of a Wayside Inn»)
«Кавана» («Kavanagh», 1849) номли кам шеърий тўпламига шоирнинг илгари
ҳаракат ва персонажли асарни яратади. ѐзилган шеърлари жамланиб эълон
Турли йилларда ѐзилган шеърларини қилинади, уларда шоир услубининг
жамлаб ―Уммон ва ўчоқ олдида‖ («The реалистик эпик шаклга мойиллиги
Seaside and Fireside», 1849) номли шеърий кузатилади.
тўпламини чоп эттиради, бу тўплам ―Кема 1965-1967 йиллари шоир томонидан
қурилиши‖ номли таъсирли амалга оширилган улкан меҳнат ва заҳмат
ватанпарварлик руҳидаги шеър билан ҳосиласи Дантенинг ―Илоҳий комедияси‖
бошланади. Бу шеър шов-шувли тарзда таржимаси якунланади. Бир йилдан сўнг
машҳур бўлиб кетади; уни тинглаган уч Лонгфелло Европага бориб Оксфорд
минг кишилик аудитория руҳан йиғлаган университети профессорлик илмий
эди. Асар президент Линкольнга совға даражасини олиш учун харакат қилади. Бу
қилинганда: -―Қандай мўъжизавий туҳфа – даврга келиб у машҳур шоир, Европа ва
кишилар қалбини завқлантириш!‖, - дея Американинг бешта нуфузли университети
ҳайқирганлиги тўғрисида ҳикоя сақланиб профессори, Россия фанлар академияси
қолган. аъзоси, Испания Қироллик Академияси ва
Лонфелло ижодига аста-секин ўтмиш бошқа жамиятларнинг аъзоси эди.
тарихига бағишланган эпик асарлар Шоир тинимсиз ишларди – шеърлар,
кенгроқ кириб келади. ―Олтин афсона‖ балладалар, драмалар ѐзар, чет тиллардан
(«The Golden Legend», 1851) поэмаси ана таржималар қиларди. У умрининг сўнгги
шундай асарлардан бўлиб, у ўрта асрларда ўн йилида қуйидаги китобларини чоп

67