Page 78 - 4-сон 2018 йил

Хорижий филология №4, 2018 йил

ҚАШҚАДАРЁ ВОҲАСИДАГИ МАҲАЛЛИЙ ТОЖИКЗАБОН ШОИРЛАР ИЖОДИДА
ФОЛЬКЛОРИЗМЛАР

Шерназаров Акмал Андиѐқулович,
СамДУ ўқитувчиси

Калит сўзлар: адабий таъсир, маҳаллий тожикзабон шоирлар, Қашқадарѐ воҳаси,
фолклоризмлар, фольклор ва ѐзма адабиѐт, поэтик анъаналар.

Фольклор асарлари жуда қадимдан Касбига кўра қишлоқ хўжалиги
ѐзувчи ва шоирларнинг эстетик идеалини соҳасининг мутахассиси бўлган бу инсон
бойитишида битмас-туганмас манба бўлиб ўзи яшаб турган ҳудудга хос оғзаки поэтик
хизмат қилиб келган. Жуда кўп сўз анъаналардан завқ олиб, кўпдан бадиий
санъаткорлари халқ ижодига қайноқ меҳр ижодга қўл уриб келмоқда. Унинг ижод
ва катта эътибор билан ѐндашиб, асарларz дурдоналаридан тузилган шеърий тўплами
яратишган. Бундай тажрибани бевосита тожик тилида ―Ғелони ман – ҷони ман‖
Қашқадарѐ воҳасидан етишиб чиққан номи билан 2011 йил Тошкентда чоп
маҳаллий тожикзабон ижодкорлар орасида бўлган. Тўпламдан жой олган шеърлар
ҳам кузатиш мумкин. орасида халқнинг баҳорий анъаналарини
Адабиѐтшуносликда фолькло- мадҳ этувчи ―Наврўз омад‖, ―Таровати
ризмлар муайян тизим сифатида баҳор‖, ―Суманак‖, ―Омад баҳори
ўрганилиб, унинг бир неча ички нозанин‖, ―Борон меборад‖, тўй
кўринишлари аниқланган [2, 3, 6]. қўшиқлари руҳида яратилган ―Тўйи
Фольклоризмнинг ҳар бир кўриниши ўзига висол‖, ―Духтари азизам туӣ‖, марсия
хос табиатга эгалиги, бадиий-эстетик (йўқлов) характеридаги ―Дилам пора –
вазифаси билан алоҳидалик касб этади. пора шуд‖, ―Туро дигар намеѐбам‖,
Хусусан, унинг жанр, мотив, образ ва ―Ёдгорӣ‖, халқ болалар қўшиқлари
ритмни стилизация қилиш асосида мазмуни ва оҳангида битилган ―Гулу лола
яратилган кўринишлари фольклор ва ѐзма баромад‖, ―Оши момом бомаза‖,
адабиѐт муносабатини янада ―Духтаракам калон шуд‖, ―Набераи ман‖,
мустаҳкамлайди.
Фольклорнинг бадиий қудратини ―Ало духтар‖, шунингдек, топишмоқ
дилдан чуқур англаган ижодкоргина унга жанрига хос ―Чистонҳо‖, яна бир қатор
ҳажвий шеърлар бевосита фольклорий
эргаша олади. Қашқадарѐ воҳасидан жанрлар, образлар, мотивлар ва оҳанг
етишиб чиққан маҳаллий тожикзабон стилизацияси ҳосиласи экани билан
ижодкорлар орасида ҳам бундайлар бор.
Жумладан, Қашқадарѐ шоирлари Норхожа эътиборни тортади. Ижодкор қўлланган
Чориев, Жуманазар Эшонқулов, Ғелоний фольклоризмлар у яратган шеърий
асарларнинг бадииятини ва халқчиллигини
тахаллуси билан қалам тебратиб келаѐтган оширишга хизмат қилган. Айниқса,
Абдумалик Ҳамидов, яна ғелонлик ижодкор фольклордаги умуминсоний
Шоназар Ҳақназаров ҳамда Меҳмон
Нарзиқуловлар шеърий асарларида ахлоқий қарашларни ѐзма бадиий ижодга
фольклор мавзу ва ғояларидан, бевосита фольклоризмлар воситасида
кўчиришга,
ѐш
миллий
авлоднинг
образларидан, бадиий тил воситаларидан, анъаналаримизга садоқат туйғусини қарор
содда ифода услубидан ижодий топтиришда этнографик фолькло-
фойдаланилгани, шу йўл билан улар ўз
асарларининг халқчил бўлишига ризмлардан фойдаланишга ҳаракат
қилгани эътиборлидир.
интилишганини кузатишимиз мумкин. Бу Абдумалик Ҳамидов ўзи яратган
жиҳатдан Ғелоний тахаллуси билан ижод чистонлардан бирида кўз ва киприкни
қилиб келаѐтган Абдумалик Ҳамидов шундай метафоралаштирган:
шеърлари алоҳида эътиборни тортади.
Дараки шона-шона,

77