Page 71 - 1-2018

Хорижий филология. №1, 2018 йил

алоҳида, ѐпиқ гуруҳ сифатида белгилаб Simon Pure - ―ҳақиқий, асл нимадир‖
берди. Бу маънода АОларни ҳар қандай (С.Сентливр (S.Centlivre, 1667-1723)
тил лексик системасининг пассив, алоҳида персонажи (A Bold Stroke for a Wife)
ажралиб қолган, синонимик гуруҳлар исмига кўра) иборасини қўшиш мумкин.
ташкил қилолмайдиган ва омонимлар, Мазкур структура типи Dutch
антонимик қарама–қаршиликлар йўқлиги [―голландча‖] маънони англатади. Ушбу
ҳамда кўп маънолилик билан ажралиб салбий маънони англатувчи ФБ англо-
турувчи аъзолар деб эътироф этмоқ лозим. голланд қарама–қаршилиги пайтига тўғри
Якка денотатлар номи сифатидаги келади [XVII аср]: Dutch courage [―ичган
АО ва уларга структур–адекват пайтда мардлик‖], Dutch concert [―итлар
ҳисобланган АО ФБ тушунча ҳажми ва концерти‖], Dutch comfort (ѐки consolation)
мазмуни билан фарқланади. Масалан, [―юпанч‖], Dutch bargain [―бир томонлама
―Mark Tapley” АО бир шахсга мос фойда‖] ва бошқалар. Сифатнинг архаик
хусусиятлар мажмуини ўзида мужассам маъноси мавжудлиги ушбу номларнинг
этса, ―а Mark Tapley‖ эса ФБ ички шаклланишининг йўқолишига олиб
денотатларининг чекланмаган миқдорига келадиган ономафразеологик бирликни
фақат бир хусусият (―ҳаѐтдан мамнунлик‖) келтириб чиқади. Бошқача айтганда ФБ
предикатлаш қобилиятига эга. Бинобарин, маънолари ва уларнинг АО қисмларининг
миқдор бу ерда сифатга ўтмоқда. сўзма-сўз мазмуни билан алоқа узилади.
ФБ таркибидаги АОнинг Ўз вақтида бу қайта англаш учун
―апеллятив‖ хусусияти унинг ҳам эктролингвистик омиллар талқин
парадигматик, ҳам синтагматик сифатлари қилинади (яъни объектив воқелик билан).
билан белгиланади. Шу билан бирга, ҳали У тилда амалга оширадиган фикрлашни
кўп нарсани аниқлаш ва бунинг учун икки акс эттирди.
йирик лингвистик масалани ҳал этиш Илк денотат йўқлигини намоѐн
зарур бўлади: 1) АОли ФБлар структур – қилган фразеологизмларни биз
семантик турларини тавсифлаш ва 2) индетерминланган ФБлар деб атаймиз.
АОли ФБларда семантик Прототипларига эга бўлмаган АО
долзарблашувнинг релевант жиҳатдан компонентли қуйидаги иборалар бунга
ўзига хослигини очиб бериш. мисол бўлади: tin Lizzie – ―арзон машина‖,
Атоқли отларнинг фразеологик big John – ―янги аскар‖.
нуқтаи назардан турдош отларга айланиш ФБ таркибидаги атоқли отлар
жараѐни, унда ономастик компонентнинг сифатий жиҳатдан бошқа
ФБ таркибида қўлланилишига хос компонентларнинг структур тузилиши
функционал семантик хусусиятлар билан боғлиқдир. Атоқли отлар
қуйидагилардан келиб чиққан ҳолда идивидуаллаштириш, идентификациялаш
ѐритиб берилади: 1) ФБ таркибидаги меъѐрий хусусиятларини йўқотиб, баъзида
АОнинг сифат жиҳатидан ўзгариш бир қатор предметлар шартли белгисига,
механизмининг ўрганилиши; 2) бу баъзида эса баҳолашга оид тавсиф
жараѐнга кўмак берувчи омилларни воситасига айланади. Масалан, қуйидаги
аниқлаш; 3) маъно ўзгариш усулларини ономафразеологизмлар Land‟s End
тизимлаш. [―Лендс-Энд‖ (Буюк Британия жануби-
ФБ таркибида АОнинг семантик ғарбининг чекка қисми, ―ернинг тугаган
жиҳатдан ўзгариш йўллари хилма-хилдир. қисми‖]; Solomon‘s wisdom [―Соломон
Маъно ўзгариши усулини аниқлашда донишмандлиги‖]; Caesar‘s wife [―Цезарь
аввало, ФБ генезиси хусусиятини ҳисобга рафиқаси‖, ―шубҳа остида бўлмаган
олиш зарур. АО компонентли ФБлар шахс‖]; weary Willie [―довдир‖]; a Paul Pry
генетик нуқтаи назардан маълум [―бошқалар ишига бурун суқувчи шахс‖]
(йўқотилган ѐки мавжуд) денотатга бориб ва бошқалар.
тақалади ва биз уларни детерминлашган Замонавий инглиз тили таркибида
ФБлар деб атаймиз. Улар қаторига the real атоқли отга эга бўлган ФБда а)АО турдош

70