Page 27 - 3-2016
P. 27
Хорижий филология. №3, 2016 йил
Тўғри, мақола муаллифи рус туғ.) фалсафа ва илоҳият соҳасида ҳам
таржимонларини ―Улисс‖ матнини реал машҳур таниқли олимдир. Демак, Хинкис
англаб етмаганликда, ―компонент таҳлил ҳам, Хоружий ҳам лотин, инглиз, итальян
методидан фойдаланмаганлиги оқибатида тилларини яхши билишган. Шу боис,
таржимада аслиятда мужассамлашган уларни аслият тилини билмасликда
маънони нотўғри талқин қилганликда‖ айблаш ноўрин.
айблайди. Бунга аслият ва таржимадан Аслида, Жойснинг ―Улисс‖ романи
мисоллар келтириб исботлашга уринади. босилиб чиққач Ирландияда ҳам, Англия
Ҳатто матнда учровчи биргина ―fearful‖ ва ҳатто АҚШда ҳам уни ўқишни
сўзининг изоҳли луғатларда учровчи етти таъқиқлаб қўйишганди. Бутун Европада
хил маъносини келтириб, улардан катта шов-шувга сабаб бўлган бу асарни
аслиятда қўлланилган ―fearful Jesuit‖ французлар, итальянлар, руслар ҳатто
(―буюк иезуит‖) маъносини тушуниб грузинлар ҳам ўз тилларига таржима
етмаган холда, таржимон рус тилига қилишга уриниб кўрдилар. Аммо бунинг
―иезуит несчастный‖ (―разил шайтон‖) уддасидан чиқолмай ярим йўлда
қабилида таржима қилиб хатога йўл таржимадан воз кечишди. Орадан йиллар
қўйганлигини танқид қилади. Бу каби ўтиб ―Улисс‖ таржимасини якунлаш В.А.
хатоликлар туфайли ―русча ва ўзбекча Хинкис ва С.С. Хоружийга насиб этди.
таржимада аслиятда ифодаланган Романни тилимизга ўгиришни эса моҳир
персонаж нутқ маънавияти ва тил таржимон ва муннақид Иброҳим Ғафуров
маданиятига маълум даражада путур уддалади.
етган‖лигини алоҳида таъкидлаб ўтади. Мақола муаллифининг
Муаллиф фикрича, ―Улисс‖дек мураккаб таржимонларга эътирози ва талабига
матнли асарни рус тилига ўгирган бутунлай қўшилиб бўлмайди. Агар биз ҳар
таржимонлар ―аслият тили мутахассиси бир таржимондан юқоридаги савияни
бўлмаганликлари сабабли, аслиятдаги тил талаб қилгудек бўлсак, у ҳолда фақат
маданиятини маълум даражада ифодалай аслият тилини мукаммал билган тилшунос
олганлар, аммо асар ва асар олимларгина таржима билан
персонажларининг нутқ маданиятига шуғулланмоғи лозим бўлади. Лекин
кучли тарзда путур етказиб қўйганлар. таржима амалиѐтида бундай олим-
Шунинг учун бевосита таржимани амалга таржимонлар бармоқ билан санарли бўлиб,
оширадиган таржимон лингвистик ҳаммаси ҳам юксак таржима асари
таржима назариялари билан суғорилган яратишга ўзини қодир деб ҳисобламайди.
аслият тили мутахассиси бўлган филолог- Масалан, ўтган асрнинг 40-нчи йилларида
олим бўлиши мақсадга мувофиқ‖. Шекспирнинг ―Ҳамлет‖ фожиасини рус
Дарвоқе, таржимон В.А. Хинкис тилига Б.Пастернак, М. Лозинский ва
(1930-1981) МГУ нинг филология М.Морозов каби сўз усталари
факультетини битирган, узоқ йиллар ўгиришганди. Улар орасида профессор М.
Гослитиздатда муҳаррир бўлиб фаолият Морозов инглиз тилини мукаммал билган
кўрсатган, Иттифоқ Ёзувчилар шекспиршунос олим эди. Шундай бўлса-
уюшмасининг аъзоси, инглиз, итальян ва да, у ―Ҳамлет‖ни шеърий таржима
норвег тилларидан кўплаб таржималар қилишга журъат этолмади ва асарнинг
қилган. Аммо, бутун умри давомида аслиятга ―адекват‖ прозаик таржима
―Улисс‖ни таржима қилиш билан машғул матнини яратди. Орадан қарийб етмиш йил
бўлган. Соғлиғи ѐмонлашгач яқин дўсти ва ўтган бўлса-да, Б.Пастернак ва
маслакдоши, академик С.С. Хоружийга М.Лозинский таржималари пешма-пеш
―Улисс‖ таржимасини якунлаб нашр чоп этилиб келинмоқда. Тўғриси,
эттиришни васият қилиб қолдиради. Асли Б.Пастернак хам, М.Лозинский хам инглиз
касби физик бўлган С.С. Хоружий (1941 й. тилини мукаммал билган эмас. Ёки
26
