Page 30 - 3-2016

Хорижий филология. №3, 2016 йил

ўгирилган нусхаларини танлайди. Таҳлил диссертациясининг нашрини монография,
жараѐнида у ҳар иккала сўз устаси деб аташ мақсадга мувофиқ эмас. Уни
каломининг таржимадаги талқинини рисола ѐки қўлланма сифатида қабул
лингвокультурологик (лисоний-маданий) қилиш мумкин.
аснода тавсиф қилади. Рисоланинг Ўша йили Республикамиз илмий
иккинчи қисми кўпроқ амалий характерга даргоҳларида таржима назариясига
эга бўлиб, ундан олий ўқув юртларининг бағишланган битта докторлик ва бешта
бакалавриат ва магистратура тизимида номзодлик диссертацияси тайѐрланиб
таҳсил олаѐтган талабалар, ҳамда ихтисослашган кенгашларда ҳимоя
тадқиқотчилар фойдаланишлари мумкин. қилинди.
Хулоса қилиб айтганда, муаллифлар Масалан, Наманган давлат
китобни ―Бадиий таржима асослари‖ деб университети кафедра мудири, доцент
номлар экан, қўйилган сарлавҳа йирик Содиқов Зоҳиджон Яқубжоновичнинг
монографик тадқиқот русумини талаб ―Юсуф Хос Хожиб ―Қутадғу билиг‖ асари
қилади. Мундарижада ҳам монографияга олмонча ва инглизча таржималарининг
арзигулик муаммолар кўтарилган. Бироқ, қиѐсий таҳлили‖ мавзуидаги докторлик
мундарижадаги йигирмага яқин диссертациясининг асосий мақсади
параграфларда келтирилган муаммовий ―қадимги туркий обида бўлмиш ―Қутадғу
масалалар ўзининг тўлиқ ечимини билиг‖ асарининг ҳозирги олмон ва инглиз
топмаган. Тўғриси, 162 саҳифалик тилларига таржималарини аслият билан
рисолада кўтарилган муаммоларни қиѐсий таҳлил қилишдан иборат‖
батафсил ѐритишга имкон бўлмаган. (Автореферат, 8-бет) бўлиб, асарнинг
Шундай экан, Ш. Сирожиддинов ва Г. Қ.Қаюмов амалга оширган хозирги ўзбек
Одилованинг ушбу китобини тилидаги табдили, акад. В.Радловнинг
―монография‖ деб аташдан кўра рисола олмонча, Р.Денкоффнинг инглизча
русумидаги тадқиқот десак маъқул таржима нашрлари ушбу тадқиқотнинг
бўларди. объектини ташкил этган (Автореферат, 8-
2011 йил чоп этилган иккинчи бир бет). Ваҳоланки, Зоҳиджон Содиқов
―монография‖ филология фанлари номзоди ―Қутадғу билиг‖ асарининг немисча
11
Нигорахон Ўрмонованинг ―Таржимада илмий-адабий талқинлари‖ мавзусида
тарихий-архаик лексика ва давр руҳини 1994 йил номзодлик диссертациясини
10
акс эттириш‖ , деб номланган. Тўғриси, ҳимоя қилган эди. Хулоса шундаки, олим
муаллифнинг ушбу рисоласи у томонидан ўзининг номзодлик ва докторлик
ҳимоя қилинган номзодлик диссертацияларида бир мавзуни бир хил
диссертациясининг айнан матнидан иборат таҳлил услуби, яъни таржималарни аслият
бўлиб қолган. Ваҳоланки, диссертация билан қиѐсий аснода таҳлил қилишдан
ҳимоясидан сўнг унинг муаллифи, расмий нарига ўтмаган. Ҳолбуки, бугунги жаҳон
оппонентлар ва тақризчилар томонидан таржимашунослик илмида
билдирилган фикрлар ҳамда эътирозларни лингвокультурологик, лингвопоэтик ва
ҳисобга олган ҳолда, диссертация мазмуни лингвопрагматик таҳлил методлари кенг
ва илмий концепциясини назарий қўлланилмоқда.
жиҳатдан янада бойитиб нашр Тадқиқотчи З.Я. Содиқов ўзининг
қилдирганида, бу хақиқий монография докторлик диссертациясида акад. В.
русумига жавоб берарли тадқиқот Радлов ва Р. Денкофф таржималарини
ҳисобланарди. Шу боис, юқоридаги 128 мақташ ва қоралаш билан чегараланиб
саҳифадан иборат номзодлик қолгани, ишда эса асосан ўтган асрнинг

10 Ўрмонова Н. Таржимада тарихий-архаик лексика ва 11 Содиқов З. Юсуф Хос Хожибнинг ―Қутадғу билиг‖
давр руҳини акс эттириш. Монография. – Тошкент: асарининг олмонча илмий-адабий талқинлари. Филол.
Мумтоз сўз, 2011. – 128 бет. фанлари номзоди... дисс.автореферати. – Тошкент, 1994.
29