Page 15 - 3-2017

Хорижий филология.№3, 2017 йил

бўлмадимикан? Театр билан ҳаѐт турадиган, ҳар доим ҳам қизиқиш билан
муштарак бўлганда, театр ҳаѐтдан ўқиладиган муаллифнинг барқарор ҳамда
ҳаққонийроқ бўлганида бундай ечим жиддий обрўсига ўрин бўшатиб беради.
ҳаддан ташқари ғайриодатий туюлмасди. Парижнинг серҳашам 16-округида
―Қадрли Антуан‖ шундан далолат вояга етган Франсуаза Саган фақатгина
берадики, ―Бульвар театри‖ драматургига ўзи яхши билган нарсалар, инсон
ҳам ижод машаққатлари хосдир, баъзида у мавжудлигининг мазмуни кўнгилочар
ўз ижоди намуналарининг такрорийлиги ва эрмаклар ва завқу шавқни доимий
юксак намуналарга эришолмаслигини қидиришдан иборат бўлиб қолган
англаб етади. зерикарли ҳамда бузуқликка берилган
Иккинчи жаҳон урушидан кейинги муҳит тўғрисида асарлар ѐзди. Аммо
француз адабиѐтида энг катта шов-шувли ―аслзодалар адабиѐтининг‖ образ-
ҳодиса бўлган Франсуаза Саган адабий чаларидан фарқли ўлароқ Саганнинг
фаолиятининг бошланиши ўз-ўзидан китоблари – вайрон этилган тақдирлар
―Бульвар театри‖ учун анчагина жозибали драматизми, ҳақиқий ҳис-туйғуларнинг
сюжет бўлиши мумкин эди. 1954 йилги риѐкорлик ва лоқайдлик билан фожиавий
адабий танқид бош мукофотини Саганнинг муросасизлиги тўғрисида эди. Ушбу
―Салом, қайғу!‖ (Bonjour, tristesse) романи муҳитда қабул қилингандан ўзгачароқ бахт
олди. Ўқувчининг ҳайратини роман ҳақидаги тасаввурларга ўз ҳуқуқини ҳимоя
муаллифи 1953 йилдаги уч ҳафталик ѐзги қилишга уринишлар одатда беҳуда бўлиб
таътилда асарни ѐзиб битирган ўн саккиз чиқади. Ўзининг кераксизлигини,
ѐшли нотаниш қиз бўлиб чиқади. Газета ва мавжудлик бемаънилигини ҳис этиш
журналлар саҳифасида унинг суратлари ѐзувчининг кўплаб қаҳрамонларига
босилди, бунинг бари фирибгарлик хосдир. Эҳтимол, шунинг учун ҳам унинг
эмасмикан маъносидаги шубҳали ва романларида ―ширин ҳаѐт‖нинг таъми
23
таҳсинли тақризлар пайдо бўлди. 1956 шунчалик аччиқ ва шунчалик кўп ҳолларда
йилда нашрдан чиққан ―Изтиробли ўз жонига қасд қилиш билан узилади.
табассум‖ ва 1957 йилда дунѐ юзини Буржуа табақаси гуллаб-
кўрган ―Бир ойу бир йилдан сўнг‖ яшнаѐтганлигининг ҳашаматли ва беғубор
асарлари ҳеч шубҳасиз адабий истеъдод образи сифатида ажойиб суратлар билан
туғилганини тасдиқлаб, ушбу истеъдод безатилган журналлар саҳифаларида кўз-
Саганнинг биринчи китобига ―Салом, кўз қилинадиган замонавий ғарбона
ѐшлик‖ мақоласи билан муносабат жамиятнинг жуда тор доирасини
билдирган машҳур адиб Франсуа Мориак тасвирлашда ўта муҳим баҳоловчи жиҳат,
24
томонидан юксак баҳоланганди. Ёш албатта, бу асарларда ўз тасдиғини топади.
адиба ортидан деярли ўн йил давомида Шов-шувли тўрт роман муаллифи,
чўзилиб келган шов-шувлар ўз ўрнини ҳаѐти ва ижодига монографик тадқиқотлар
аста-секин асарлари руҳият чуқурлиги ва бағишланган, эътирофга сазовор
лиризм, услуби равшанлик ва адабиѐтчига айланган вақтларда Франсуаза
сайқалланганлик билан ажралиб Саган драматургияга мурожаат қилди.
―Швециядаги қаср‖ (Chateau en Suede.
23
Франсуаза Саганнинг ижоди ҳақида қаранг.: 1960) номли ўткир хажвий ва истеҳзоли
Зонина Л.А. Печальный взгляд//Саган Ф. Немного комедиясида у саҳнага ўзининг насрий
солнца в холодной воде и другие повести. М.:
Прогресс, 1975. асарлари қаҳрамонларини ѐдга соладиган
24 персонажларни чиқаради. Лекин ахлоқсиз
Таниқли француз адабиѐтшуноси Пьер де
Буадеффр Саганнинг илк китоблари Франция учун ишратпарастларга нисбатан авваллари
мисли кўрилмаган даражадаги ададини келтиради : адибага хос бўлмаган киноявий оҳанглар
―Салом, қайғу!‖- 840 минг, ―Изтиробли табассум‖ – пайдо бўлади. Тантиқ ва, фақатгина ўз
550 минг, ―Ойлар ўтиб, йил ўтиб‖- 400 минг ва ҳ.//
Boideffre P.de. Une historie de la litterature инжиқликлари билан машғул обрўли
d'aujourdhui, Paris. 1962. p.172 сулолалар авлодларининг ҳаѐтидан
14