Page 19 - 3-2017

Хорижий филология.№3, 2017 йил

воситасида инсонни руҳий ва эмоционал даражада аҳамиятли ҳисобланади. Асар
жиҳатдан боши берк кўчага киритиб қаҳрамони Мари-Пьер – замонавий эркин
қўядиган замонавий буржуа турмуш аѐл, радио шарҳловчиси, икки вояга етган
тарзининг аксилинсоний ва бемаънилигига фарзанднинг онаси, омадсиз актѐрнинг
мунтазам равишда эътибор қаратиб рафиқаси, катта шаҳарда истиқомат қилган
келади. Қизиғи шундаки, ҳозирги бу аѐл доимий асабий ҳолатда яшайди.
ижтимоий ва шахсий муносабатлар Ўзини ўраб турган тушунмаслик ва
нуқсонлари устидан кулиш билан қўполлик, лоқайдлик ва бегоналикдан
кифояланмай Дорен ушбу эзилган Мари-Пьер сурбетлик ва
муносабатларнинг тамомила инқирозининг тажовузкорлик маразига чалинишни
олдини олиши мумкин бўлган қандайдир истаганида у атрофда ҳукмрон мушкул
эртакона-утопик ечим таклиф этади. Бу муҳитни янада оғирлаштиради, холос.
маънода адибанинг ―Бошқа вальс‖ (L‘Autre Маъгодор фамилияли қўшниси Дусье
valse, 1977) ва ―Мараз‖ (L‘intoxe, 1980) (―мулойим‖, ―сертакаллуф‖) Мари-Пьер
пьесалари ибратлидир. учун ―амортизатор-юмшатгич‖ бўлишни,
―Бошқа вальс‖нинг қаҳрамони унинг барча ҳаѐтий мушкулотларини ўз
Александр француз вилоятининг сўлим зиммасига олишини таклиф қилади.
гўшаларининг бирида ―Қўриқхона‖ Ҳақиқатан, аѐлга мутлақо ҳал қилиб
яратади. У ерда синглиси, севгилиси, бўлмасдек туюлаѐтган муаммоларни у
қадрдон дўсти ҳамда ўз ҳунари билан осон ва тез ечади. Жаноб Дусьенинг
шуғулланувчи яна талай кишилар ишларида ҳеч қандай ғайриоддийлик йўқ,
истиқомат қилишади ва бу ерда урушгача зарур пайтда аллақаѐқдан пайдо бўлиб
бўлган ҳаѐтнинг фароғатли деб қоладиган турли вазирликлар ҳамда
тушунилган ахлоқ-одоби сақланади. идораларнинг расмий қоғозларини
Ҳамма мамнун ва бахтлидек туюлади, айтмаганда. Ҳозирча ягона аъзоси ўзи
аммо Александр ўз жонига қасд қилишдан бўлган ―тажовузкорлик ва
олиб қолган Наталини бу ерга олиб келган тажовузкорларга қарши жамият‖
заҳоти қиз келтирган ўзга ҳаѐтнинг яратувчиси Дусье ўзи ҳомийликка олган
хушбўйи ―Қўриқхона‖нинг батартиб аѐлга ҳамма нарсани кечириш ва
тарзини бузиб юборади. Бу каби муросасозлик ғояларини таклиф қилмайди.
―Қўриқхона‖лар ѐрдамида вақт оқимини У асосида бошқа одамни тушуниш, унинг
тўхтатиш мумкинлиги сингари ўрнига ўзини қўйгани ҳолда биргаликда
хомхаѐлларга берилмаса-да, Дорен ўз муросага келиш, ѐтган одоб-ахлоқ
томошабинларини кўплаб ахлоқий моделини намойиш этади. Юзага келган
қадриятларнинг қадрсизланиши устида ҳузур-ҳаловат тўсатдан барҳам топади:
фикрлашга ундайди. Албатта, ҳақиқатда оиланинг дўсти бўлган шифокор Дусьеда
мавжуд муаммонинг у таклиф этаѐтган руҳий хасталар касалхонасидан қочган
аспекти анчайин юзаки ва нотарихий беморни таниб қолади. Ўз халоскорини
(аввало ҳозирги авлодлар шаклланишига кузатаркан, Мари-Пьер у билан бирга ҳали
ўз муҳрини босган иккинчи жаҳон уруши бир кун келиб унинг ―жамиятига‖ ҳамма
каби тарихий ҳалокатлар қавсдан одамлар аъзо бўлиши ҳақида орзу қилади.
ташқарига чиқарилади), лекин ҳатто шу
ҳолида ҳам долзарб масалалар намойиши
―Бульвар театри‖ учун ноодатийдир. ҳолда ―l‘intoxe‖ фақат контекстдагина таржима
қилиниши мумкин. Француз мунаққидларидан
29
―Мараз‖ комедиясида илгари бири ушбу ―неологизм‖нинг қуйидагича тавсифини
сурилган муаммолар янада кўпроқ таклиф этган: ―Катта шаҳарларда аҳоли тўпланиши,
замонавий турмуш суръати, оммавий мулоқот
воситалари, транспорт, ҳозирги дунѐ мушкулотлари
29
Пьеса номининг таржимаси мушкул. У келтириб чиқарган жисмоний ва маънавий
―интоксикация‖, ―заҳарланиш‖ маъносини тажовузкорлик‖(L‘Avant-scene. Teatre, № 686, mars
берадиган ―intoxication‖дан ҳосил бўлиб, қисқарган 1981. p 47)
18