Page 17 - 3-2017

Хорижий филология.№3, 2017 йил

қасд қилишга уриниш ўзининг ―буюк Муаллифнинг Изабеллани ѐқтирмаслиги
муҳаббати‖дан ҳафсаласи пир бўлган сезилади, аммо айнан унга Саган ѐдда
Моднинг, тантиқ хонимчанинг шунчаки қолмаслиги мумкин бўлмайдиган даражада
навбатдаги қилиғи? Наҳотки Жан-Луи, кўп такрорланадиган жумлани ҳадя этади:
уларнинг ѐшлик давралари қалби ва ―Сен-Тропега кетамиз!‖ Бу жумла
тўдабошиси бўлган йигит тиришқоқ ғайриоддий жозиба кучига эга, ўзида
прагматик ишбилармонга айлангани ҳашамат ва муваффақиятни, бекорчилик ва
сабабли Мод кўктомирини кесган бўлса? ўйин-кулгини мужассамлантиради.
Албатта, Моднинг ҳаѐтини ўзининг Изабелланинг тилида Сен-Тропе катта
ситамгаридан кетиш учун етарлича пул авлоднинг ҳозирги диди ва одатларига
тўплай олган дугонасининг исѐни сақлаб қарши чиқиш маъносига ҳам эга бўлади.
қолиши қизиқарли ҳолат. Ўн бештача ўз Саганнинг ўз-ўзига истеҳзоси французлар,
жонига қасд қилишларни яширишга айниқса унинг тенгдошлари томонидан
билагузуклари етарли эканини айтган осон тушуниларди. Ахир Ўрта Ер денгизи
Моднинг гапида ҳам муаллиф кинояси қирғоғидаги унчалик катта бўлмаган
сезилади. Драматик таранглик эрини балиқчилар қишлоғини қачонлардир у
―ярамас давра‖дан олиб кетадиган кашф этганди. Ёшгина адибанинг ҳар бир
Эдмоннинг рафиқаси келиши саҳнаси қадами матбуот эътиборини тортган 50-
ѐрдамида осон юмшатилади. Аммо йиллар ўрталаридаги унинг ҳайратланарли
комедияга якун ясайдиган ―бахтли якун‖ машҳурлиги ҳамда Сен-Тропеда шуҳрат
мақсадсиз яшалган умр аламининг оғриқли қозониб келаѐтган киноюлдуз Брижит
ҳиссини босиб кетолмайди. Қирқ ѐш Бардонинг пайдо бўлиши ушбу
сарҳадидан ҳатлаб, ―ердаги ҳаѐтининг курортнинг мисли кўрилмаган
ярмини ўтаб бўлиб‖ унинг беҳуда машҳурлигига ва гуллаб-яшнашига сабаб
25
кетганлигига ишонч ҳосил қилиш нақадар бўлди. Ер куррасининг ҳамма
аччиқ ҳақиқат. ―Майса устидаги пианино‖ нуқталаридан машҳурлар бу ерга
муаллифининг нафақат руҳий, балки интилишди, у ―ширин ҳаѐт‖ тимсолига
ижтимоий аниқлиги шундан иборатки, айланди. Хўш, Сен-Тропе Изабеллага
Саган бизларга ѐшликда исталган ва ўхшаганлар учун ―макка‖га айланиб
режалаштирилгандек яшалган умрнинг кетишига Франсуаза Саган ―жавобгар
андуҳли якунини намойиш этади. эмасми‖?
Франсуаза Саганнинг ушбу ―Майса устидаги пианино‖
комедияси персонажлари билан қаҳрамонларига ўзини тенглаштирмаган
хайрлашаркансан, уларнинг фаҳмлай адиба, шу билан бир вақтда улардан тўла
бошлаши оний ва ҳаммаси ўз ҳолатига, ажралиб туролмайди ва буни истамайди
албатта, қайтиши ҳақида ўйлайсан. ҳам. Унинг учун ҳам дастлабки якунларни
Умуман бир-бири билан тил топиша ясаш вақти келди. Шу боис ушбу
олмайдиган ѐшлар ҳам худди шу истеҳзоли комедияда ғам-андуҳ оҳанглари
сўқмоқлардан юришга маҳкум. сезилиб туради. ―Майса устидаги
Муаллифона заҳарханда пьесада ѐш авлод пианино‖дан кейин кўп ўтмай ―Қалбдаги
вакили бўлмиш ―урғочи ғоз Изабелла‖ни мўматалоқлар‖ (Des blues à l‘âme, 1972)
тасвирлашда яққол кўринади. Бироқ унинг китоби нашрдан чиқди ва унда Саган
энди ҳеч қандай таъқиқлар йўқ ва ҳамма муаллифона чекинишларда жиддийлик ва
эркинлиги хусусидаги мулоҳазалари ѐки ҳаяжон билан ўзининг ҳаѐтий ҳамда ижоди
никоҳининг умри қисқалиги сабабли эрига позицияси ҳақида, сохталик ва
боғланиб қолмаслиги кераклигини
риѐкорлик даражасидаги соддадиллик
билан тан олиши ўз ѐшлигини қўмсаб 25 Ҳафталик нашр ―Нувель обсерватер‖ Сен-Тропе
хотирлаѐтган Моднинг дўстлари бутун умр ―кашф этилиши‖нинг 30 йиллигини катта мақола
билан нишонлашни зарур деб топди (Le Nouvel
риоя қилган тамойилларга таянмайдими? observateur, 17-23 aout, 1984)
16