Page 92 - 3-son 2018 yil

Хорижий филология №3, 2018 йил

(interface theory) назарияси доирасида иккиламчи предикат вазифасида келади.
амалга оширилади. Ташқи сатҳ Семантик жиҳатдан субъектнинг ҳаракати
назариясида феълнинг лексик маънолари, объектнинг ўзгариши, маълум натижага
синтактик муносабатларига кўра, уч эришилиш маъноси юзага келтиради.
гуруҳга ажратиш мумкин: маъно нуқтаи Биринчи мисолда металнинг болғаланиши
назаридан ѐндашув, аспектуал маъно уни текис ҳолатга келиши натижасини
нуқтаи назаридан ѐндашув ва ушбу иккала кўрсатади. Кейинги мисолдаги қўшимча
жиҳатларини ўзаро боғлаган тарздаги юк кеманинг чўкишига сабаб бўлган
ѐндашув. Маъно нуқтаи назаридаги натижа сифатида баҳоланади.
ѐндашувда феълнинг лексик маъноси отли Baldy emptied his glass to the ratification of
аргумент иштирокини белгилашига his Warwick pose.(O‘Henry, 86);
эътибор қаратилади. Аспектуал маъно Tildy had thrown herself flat upon a table
ѐндашувида феълнинг аспектуал (O‘Henry, 85).
хусусияти отли бирикма таркибида Келтирилган биринчи гапда
аргумент ифодаланишини бошқаради. пациенсга таъсир натижасида результатив
Иккала жиҳатни ҳам эътиборга оладиган (стаканнинг бўш ҳолатга келиши)
ѐндашувда феълнинг лексик маъноси ва ифодасиҳосил бўлса, иккинчи мисолдаги
аспектуал хусусият отли аргумент результатив ифода субъектнинг ҳолат
маъносини белгиловчи омиллар сифатида ўзгариши билан боғлиқ. Иккала мисолда
талқин этилади. Бунда феъл ифодалаган ҳам результатив маъно каузация маҳсули
маъно натижавий ҳодиса сифатида намоѐн саналади. Мазкур ҳолларда каузативлик
бўлади. Шу нуқтаи назардан, инглиз ҳаракати субъект томонидан амалга
тилидаги мураккаб синтактик позицияга оширилади ва феълнинг асосий маъноси
эга бўлган каузатив феълларини ўзбек сифатида объект ҳолатининг ўзгаришига
тилидаги эквивалентлари билан таъсир этади.
чоғиштириш орқали уларнинг синтактик Тилшунослар томонидан инглиз
муносабатларига ойдинлик киритишга тили результатив тузилмаларининг асосий
ҳаракат қиламиз. хусусияти натижага эришилганлик,
Кўплаб тилларда каузативлик тугалланган маъносига эга бўлиши ҳамда
махсус морфологик ва лексик асосий ва иккиламчи предикатлар мазкур
бирликликларда намоѐн бўлади. Аммо, маънони тўлалигича акс эттириши
инглиз тилида каузатив маъно, қатор зарурлиги таъкидланади (Goldberg and
лексик бирликлардан ташқари, маълум Jackendoff, 2004).
тузилмалар ѐрдамида ифодаланишини Каузативли тузилмаларга хос
кузатиш мумкин. мазмун- объектга таъсир ўтказишдир.
Инглиз тилида каузал результатив Аммо, семантик жиҳатдан улар турлича
конструкцияларда ядро предикат (NP) маъно ифодалаши мумкин. Қуйидаги
томонидан ифодаланган ҳаракат объектга мисолларга эътибор қаратамиз:
таъсир ўтказиш натижасида иккиламчи Terry wiped the crumbs off the table
предикатдаги ўзгариш натижасини (contact verb)- Terry removed the crumbs
ифодалайди. Масалан: from the table by wiping the table.
Jack hammered the metal flat↔ The Kelly broke the dishes off the table
metal became flat (change of state). – Kelly removed the dishes
The extra cargo made the ship sink ↔ from the table by breaking.
The ship sank I jabbed each elbow in a fireman's face,
His actions saddened his mother. → His kicked the bark off of one citizen's shin, and
mother was (made) sad. tripped the other one with a side
Инглиз тилидаги результатив тузилмалар hold.(O‘Henry, 110) (change of state with the
ўзига хос синтактик ва семантик ифодага help of contact verb).- I removed the bark by
эга. Синтактик нуқтаи назардан kicking.
результатив қурилма объектга нисбатан

91