Page 82 - 3_2019

Хорижий филология №3, 2019 йил

сўроқ, писанд қилмаслик, иккиланиш каби фонемалар ўз навбатида турли хил
қатор қўшимча маънолар англашилади. Бу коннотатив маъноларни юзага келтиради.
ҳол кишилар орасида нутқий жараѐнни Чоғиштиринг: О...о..одамлар - ода-а-амлар
сермазмун ва жозибадор қилади. - одамла-а-ар. Сўзнинг охирги бўғинида
Инглиз тилидаги u фонемаси маъно чўзиқ айтилган унлида ҳис-ҳаяжон
фарқлаш хусусиятидан ташқари яна турли ниҳоятда кучли ифодаланган. Яна
хил қўшимча маъноларни беради. Инглиз чоғиштиринг: Бухоро-о-о-о! Она-а-а! Бола-
тилида нутқ жараѐнида u фонемасини ам!
чўзиш орқали бир қанча қўшимча O [ou] фонемасининг талаффузи
маънолар пайдо бўлади. Жумладан, ҳам инглиз тилида бўғин типлари билан
таажжуб, иккиланиш, ҳайратланиш, боғлиқ. Очиқ бўғинда о унлиси талаффуз
ишончсизлик каби. қилинади [əʊ] шаклида: go, no, so каби.
- Tush! Where are the others? Ёпиқ бўғинда эса [ɔ] товуши орқали (not,
- At the front. pot, dog) талаффуз қилинади. Аммо сўзда о
- Quite right. Why aren‘t you… at the унли товушини чўзиб талаффуз қилиш
front? орқали қўрқиш, довдираш, кучли ғазаб
- Over age. Fifty seven. (B. Show) каби коннотатив маънолар пайдо бўлади.
Кўринадики, қиѐсланаѐтган Масалан: Suddenly he cried:
тилларда у фонемаси талаффузидаги Santyago-o-o! (I. Voynich).
коннотатив маънолар айнан бир хил ѐки Инглиз тилидаги о унли товушини
бир-бирига яқин ифодаланган. чўзиш орқали дўқ, пўписа, қаҳр-ғазаб каби
О унлиси тил орқа қуйи кенг бўлиб, коннотатив маънолар ифодаланади.
баъзи сўзларда морфонологик Масалан: Don‟t tell him - Do-o-o-n‟t
ўзгаришларга учрайди. О > а га ўтади: онг tell him please!
– англа, сон-сана ва шундай ѐзилади. Аммо Юқоридаги мисолда о товушини
кекса авлод нутқида онгла, сона шаклида чўзиш илтимос, ялиниш каби коннотатив
талаффуз қилинганда, қўшимча маънони ифодалайди.
коннотатив маъно ҳосил қилади. Худди Худди шундай ҳолатни ўзбек ва
шунингдек, о унлиси рус тилидан инглиз тиллари ундош товушларини
ўзлашган сўзларда бошқачароқ талаффуз нутқда такрор қўллаш орқали ҳам кузатиш
қилинади. О > ў га ўтади: том-тўм, ток- мумкин. Одамларрр! эшитмадим
тўк, сок-сўк, ноль-нўл. Бундай ҳолат демангларрр! Бундаги кучли ҳаяжоннинг
бадиий адабиѐтда персонажлар нутқида ифодаланишида сонор товушининг ўрни
учрайди. Бундай қўллаш уларнинг билим ҳам катта.
даражаси, савияси каби қўшимча маъно, 1) He surprised and said: G-g-good
маълумотларни акс эттиради. morning! C-с-come in!
О фонемасининг турли хил 2) Whatever have you get there?
талаффузи натижасида қуйидаги - Chocolate creams and English
коннотатив маънолар англашилади: о toffee.
деганда қувонч, роҳатланиш, ҳайрат, - Who this is l-luxury for a king?
қониқиш, маза қилиш, лаззатланиш, - R-r-really? Well you must get him.
ишончсизлик, эслаш ва бошқалар. - S-s-some more tomorrow and give
О фонемасининг юқорида қайд me these to take with me.
қилинган коннотатив маънолари асосан - No, let me p-p-put the toffee in my
бадиий ҳамда сўзлашув нутқ услубларида pocket.
ѐрқин акс этади. 3) Marvelous - m-m-marvelous -
Юқорида таҳлил қилинган барча (жуда ажойиб). I r-r-r-ruin my chocolates
унли фонемалар сўзнинг турли by remaining with a ladyship so in flame.
ўринларида: сўз бошида, ўртасида ва Юқоридаги мисоллардан
охирида чўзиб ѐки қисқа айтилиш кўринадики, бадиий тасвирнинг
хусусиятига эга. Бу хусусиятига кўра унли таъсирчанлиги, асар жозибадорлигини

81