Page 30 - 4-2016

Хорижий филология. №4, 2016 йил

яқинлаштиришда намоѐн бўлади. В.Н. англашилган маънони осон тушунади.
Комиссаров уларнинг таржима Жумладан, бир матонинг оддий ва
жараѐнидаги афзалликлари устида ҳам арзонлиги, иккинчисининг қимматбаҳо
тўхталади: эканлигига урғу берилаѐтга-ни ҳам унга
Эквивалентликнинг юқори маълум. Аммо рус таржимони аслиятни
даражасини таъминлашда қайси таржима ўқиганда уни юқорида таржима
модели кўпроқ имкониятга эга? қилингандек тушунган. Лингвистик нуқтаи
Трансформацион моделда аслиятда ва назардан ҳам, семантик нуқтаи назардан
таржимадаги синтактик структуралар ҳам, ҳолатдан келиб чиқиб иш тутиш
ҳамда лексик бирликларнинг маънолари жиҳатидан ҳам таржи-монни айблаб
орасида трансформацион муносабатлар бўлмайди. Лекин масаланинг бошқа нозик
йўқ. Ситуатив моделда икки матн бир жиҳати бор. Бу ерда таржимоннинг
эквивалентлиги даражаси фақат баѐн маданий-тарихий аспектдаги маънавий
этилаѐтган ҳолатнинг умумийлиги асосида билимларининг етишмаслиги маълум
белгиланади. бўлиб қолган. Serge and barathea
Инглизча “Answer the telephone” сўзларининг ўша халқнинг ўзига маълум
ўзбекча “Гўшакни кўтар”га муқобил бўлган бошқа маънолари борлигидан
тушунча эканлиги таржимоннинг “To хабарсизлик таржиманинг эквивалент ѐки
answer (жавоб бермоқ)” билан “гўшакни адекват бўлишига жиддий халал берган.
кўтар” ўртасида ўзак маънода Шундай экан, коммуникатив моделнинг
эквивалентлик бор деб ҳисоблашида эмас, таржима адекватлигини таъминлашда анча
балки реал воқеликда, телефон кенг имкониятлар беришини ҳисобга олиш
қўнғироғига жавоб бериш пайти, албатта, зарур.
телефон трубкасини кўтариш кераклиги Таржимашуносликда эквивалентлик
ҳақидаги умумий тасаввур мавжудлиги таржима усули сифатида талқин этилади.
туфайли ҳеч кимда эътироз уйғотмайди. Чунки, бу ҳодиса таржима жараѐнида ҳам
Демак, турли тилларда бир-биридан узоқ гаплар, иборалар ҳам кичик лингвистик
маъноларни англатувчи икки ибора муайян бирликларни таржима қилиш учун
ҳолатда бир маънони англатиши мумкин қўлланилади. Эквивалентликни кўплаб
экан. Шундан билса бўладики, ситуацион олимлар таржима усули, таржима методи
модель трансформацион моделга нисбатан сифатида ҳам талқин қилишади.
эквивалентлик ѐки адекватликни Жумладан, Ҳарвей эса маданий
таъминлашда устун томонларга эга. бўѐқдорликка эга терминларни таржима
Аммо ҳар қандай ҳолат ҳам қилишнинг усуллари сифатида қуйидаги
эквивалентликни белгилашда тўғри мезон тўрт асосий таржима усулларини таклиф
бўлади, деб айтиб бўлмайди. Масалан, этади [4, 73]. У таржима усуллари
шундай ҳолатлар учрайдики, аслият тушунчасига нисбатан ―translation
яратилган тилга мансуб ўқувчи techniques‖ тушунчасини қўллайди:
қийинчиликсиз тушуниши мумкин бўлган 1. Функционал эквивалентлик
сўз маънолари таржимон томонидан (Functional Equivalence): Бунда Таржима
нотўғри тушунилиши мумкин. Масалан, тили маданиятида Аслият тили
В. Комиссаров шундай мисолни маданиятидаги худди шундай вазифани
келтиради: "Different brands of changes бажарувчи сўзни қўллаш.
Charles said: “Serge and barathea" "– 2. Шаклий эквивалентлик (Formal
Потому что сушествуют разные сорта Equivalence) ѐки ―лингвистик
храбрости, – сказал Чарлз. – Одна эквивалентлик (linguistic equivalence)‖.
сержантская, а другая-офицерская”. Бунда сўзлар сўзма-сўз таржима қилинади.
Ушбу мисолда икки хил мато ҳақида
гап кетмоқда. Инглиз ўқувчиси парчадан

29